(Zawgyi/Unicode)
တရုတ်ပြည်တွင်း Covid 19 ကိုရိုနာဗိုင်းရပ် ကူးစက်နှုန်းဆက်ပြီး တိုးနေသလို တရုတ်နဲ့ စီးပွားရေးအရ ပတ်သက်မှုရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံလို ဒေသတွင်း နိုင်ငံတွေရဲ့ စီးပွားရေးကိုလည်း ရိုက်ခတ်လာပါတယ်။ မြန်မာ့ခရီးသွားလုပ်ငန်းကျနိုင်သလို ဆက်စပ်လုပ်ငန်းအပေါ်လည်း သက်ရောက်နိုင်လို့ ဒီကိစ္စကို သက်ဆိုင်ရာအစိုးရဌာနတွေ ပူးပေါင်းဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ လုပ်ငန်းရှင်တွေကအကြံပြုနေပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က မေးမြန်း ပေးပို့ထားပါတယ်။
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပြန့်ပွားမှုကို ကာကွယ်တဲ့အနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်ကစပြီး တရုတ်နိုင်ငံသားတွေကို ဆိုက်ရောက်ဗီဇာ ယာယီရပ်နားလိုက်ပါတယ်။ တရုတ်ပြည်သွားတဲ့ လေကြောင်းခရီးစဉ် တွေကိုလည်း ဖျက်သိမ်းထားပါတယ်။ ဒီရောဂါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO က အရေးပေါ်အခြေအနေထုတ်ပြန်ထား တာကြောင့် ဒေသတွင်း ခရီးသွားလုပ်ငန်းလည်း ကျဆင်းသွားပါတယ်။
ဒီလိုအခြေအနေအတိုင်း ဆက်သွားမယ်ဆိုရင် ခရီးသွားလုပ်ငန်း အတွက် အခြေနေ ဆိုးလာ နိုင်တယ်လို့ ဟိုတယ်နှင့် ခရီးသွားလာရေး ဝန်ကြီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးမောင်မောင်ကျော်က ပြောပါတယ်။
“ အခုလိုဖြစ်တဲ့ အနေအထားကတော့ ကျမှာပဲလေ၊ ဘယ်လောက်ကျသွားလဲ၊ ဘာလဲ ကျနော်တို့လည်း သက်ဆိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီ အသင်းအဖွဲ့တွေနဲ့ မေးတာမြန်းတာ လုပ်ပါမယ်။ လတ်တလောတော့ ဘယ်လောက်ကျမလဲ ပြောလို့မရပါဘူး။ တနိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာအရ tourism sector မှမဟုတ်ဘူး အားလုံးက ကျမှာဆိုတော့လေ။”
ပြည်တွင်းကို လာကြတဲ့ တရုတ်ခရီးသွားတွေ ရာနှုန်းပြည့်ကျသွားသလို အနောက်နိုင်ငံက ခရီးသွားတွေလည်း တဖြည်းဖြည်း ကျလာကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံ ခရီးသွားလုပ်ငန်းရှင်များ အသင်း နာယက ဦးသက်လွင်တိုးက ပြောပါတယ်။
“ တရုတ်ကို အားကိုးတဲ့ ကားကုမ္ပဏီတွေ၊ စားသောက်ဆိုင်တွေ၊ ဟိုတယ်တွေဆို အကုန်လုံးက ၈၀% လောက်ထိသွာပြီလေ။ တရုတ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေက အကုန် ငုတ်တုပ်ထိုင်သွားပြီ။ အနောက်နိုင်ငံတွေကိုင်တဲ့ market တွေကတော့ ချက်ချင်းကြီးမပြိုသေးဘူးပေါ့၊ cancelation တွေတော့ဝင်နေပြီ။ ခန့်မှန်း ၂၀- ၃၀ % လောက်တော့ ကျနော်တို့ ကုမ္ပဏီအနေနဲ့ cancelation ထိတယ်။ ဒါပေမဲ့ ရှိတော့ရှိနေသေးတယ်ပေါ့။
ပြည်တွင်းမှာ အစိုးရရဲ့ ရောဂါတားဆီးရေး အစီအစဉ် စနစ်တကျ လုပ်ဆောင် နေတာနဲ့ ကူးစက်သူ မတွေ့ရ သေးတာကြောင့်လည်း တချို့အနောက်နိုင်ငံသားတွေက သူတို့ရဲ့ ခရီးစဉ် တွေကို ဖျက်မပစ်ဘဲ လာနေတာ တွေ့ရ တယ် လို့လည်း ပြောပါတယ်။ ဒါကြောင့် အခုလိုအခြေအနေမျိုးမှာ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ အစိုးရဌာနတွေ၊ ပုဂ္ဂလိက အဖွဲ့အစည်းတွေ အားလုံး စီမံချက်ချပြီး ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက် သင့်တယ်လို့လည်း ဦးသက်လွင်တိုးက ပြောပါတယ်။
“ ကိုယ့်ဆီလာတဲ့သူတွေကို လာရဲအောင် ဘယ်လိုလေးတွေ စီမံထားပါတယ်ဆိုတာမျိုး ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ပြောရမယ်။ ဒါမှပဲ ဧည့်သည်တွေက လာကြမှာလေ။ အခုလိုဆို လူတွေက ဒုက္ခရောက်လာတော့မယ်လေ စီးပွားရေးအရ ကျဆင်းလာတော့မယ်။ ဒါတွေကို safe လုပ်ရတော့မယ်လေ အစိုးရဘက်က။ အဲဒါမျိုးတွေကို စီမံချက်တခုအနေနဲ့ ပူပေါင်းဆောင်ရွက်သင့်ဖို့ အချိန်ရောက်ပြီလို့ထင်တယ်။”
တရုတ်ယူနန်ပြည်နယ် ယူနန် ကျောက်ဈေးကွက်ကို အခုထိ ပိတ်ထားလို့ သူနဲ့ ချိတ်ဆက်လုပ်ကိုင်နေတဲ့ မန္တလေး ကျောက်ဈေးကွက်လည်း ပိတ်ထားရပါတယ်။ ကျောက် အရောင်းအဝယ် အပြင် တခြားကုန်ပစ္စည်း တွေ အများအပြား ကူးသန်းရောင်းဝယ်တဲ့ မူဆယ်နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးကလည်း ရာနှုန်းပြည့်ရပ်တန့်သွားကြောင်း မူဆယ်- နမ့်ခမ်း နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ကုန်သည်အသင်းဝင် ဦးမင်းသိန်းက ပြောပါတယ်။
“ အခုလည်းကြာမယ် ထပ်ပြီးလည်းကြာမယ်ဆိုရင်တော့ အများကြီးထိခိုက်မှာပေါ့။ ပုံမှန်လည်ပတ်နေတဲ့ ကုန်သွယ်ရေး ယန္တရားဟာ ၉၅% လောက် ရပ်သွားပြီ။ ဟိုင်းဝေးလမ်းတွေတရုတ်က မဖွင့်သေးဘူး၊ ဘဏ်တွေပိတ်ထားတယ်၊ ကျောင်းတွေပိတ်ထားတယ်၊ ၂၃ ရက်ထိပိတ်ထားမယ်၊ ၂၄လောက်မှ ပြန်ဖွင့်မယ်ကြားတယ်။”
အလုပ်သမားလူဝန်မှုကြီးကြပ်ရေးနှင့် ပြည်သူ့အင်အားဝန်ကြီးဌာန အချက်အလက်အရဆိုရင် တရားဝင်ဗီဇာနဲ့ ဝင်ရောက်နိုင်ငံခြားသားအရေအတွက်ဟာ ၂၀၁၉ တနှစ်လုံးမှာ ၂ သန်းနီးပါး ( ၁, ၉၃၀, ၄၂၅ ယောက်) ရှိပါတယ်။ ဒါက ၂၀၁၈ ထက် ၃၈% တိုးလာတာပါ။ဒီစာရင်းထဲမှာ တရုတ်နိုင်ငံသား အများဆုံးဖြစ်ပြီး ၇သိန်းနီးပါးလောက် ( ၇၄၉, ၇၁၉) ရှိပါတယ်။ ဒုတိယအများဆုံး ကတော့ ထိုင်းကလာတဲ့ ဧည့်သည်တွေပါ။
Your browser doesn’t support HTML5
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် မြန်မာ့ခရီးသွားလုပ်ငန်း ထိခိုက်နိုင်
...................
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျကွောင့ျ မွနျမာ့ခရီးသှားလုပျငနျး ထိခိုကျနိုငျ
(Unicode)
တရုတျပွညျတှငျး Covid 19 ကိုရိုနာဗိုငျးရပျ ကူးစကျနှုနျးဆကျပွီး တိုးနသေလို တရုတျနဲ့ စီးပှားရေးအရ ပတျသကျမှုရှိတဲ့ မွနျမာနိုငျငံလို ဒသေတှငျး နိုငျငံတှရေဲ့ စီးပှားရေးကိုလညျး ရိုကျခတျလာပါတယျ။ မွနျမာ့ခရီးသှားလုပျငနျးကနြိုငျသလို ဆကျစပျလုပျငနျးအပေါျလညျး သကျရောကျနိုငျလို့ ဒီကိစ်စကို သကျဆိုငျရာအစိုးရဌာနတှေ ပူးပေါငျးဖွရှေငျးနိုငျဖို့ လုပျငနျးရှငျတှကေအကွံပွုနပေါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက မေးမွနျး ပေးပို့ထားပါတယျ။
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျပွန့ျပှားမှုကို ကာကှယျတဲ့အနနေဲ့ မွနျမာနိုငျငံက ဖဖေောျဝါရီလ ၁ရကျကစပွီး တရုတျနိုငျငံသားတှကေို ဆိုကျရောကျဗီဇာ ယာယီရပျနားလိုကျပါတယျ။ တရုတျပွညျသှားတဲ့ လကွေောငျးခရီးစဉျ တှကေိုလညျး ဖကြျသိမျးထားပါတယျ။ ဒီရောဂါနဲ့ ပတျသကျပွီး ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ WHO က အရေးပေါျအခွအေနထေုတျပွနျထား တာကွောင့ျ ဒသေတှငျး ခရီးသှားလုပျငနျးလညျး ကဆြငျးသှားပါတယျ။
ဒီလိုအခွအေနအေတိုငျး ဆကျသှားမယျဆိုရငျ ခရီးသှားလုပျငနျး အတှကျ အခွနေေ ဆိုးလာ နိုငျတယျလို့ ဟိုတယျနှင့ျ ခရီးသှားလာရေး ဝနျကွီးဌာန ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဦးမောငျမောငျကြောျက ပွောပါတယျ။
“ အခုလိုဖွဈတဲ့ အနအေထားကတော့ ကမြှာပဲလေ၊ ဘယျလောကျကသြှားလဲ၊ ဘာလဲ ကနြောျတို့လညျး သကျဆိုငျတဲ့ ကုမ်ပဏီ အသငျးအဖှဲ့တှနေဲ့ မေးတာမွနျးတာ လုပျပါမယျ။ လတျတလောတော့ ဘယျလောကျကမြလဲ ပွောလို့မရပါဘူး။ တနိုငျငံလုံးအတိုငျးအတာအရ tourism sector မှမဟုတျဘူး အားလုံးက ကမြှာဆိုတော့လေ။”
ပွညျတှငျးကို လာကွတဲ့ တရုတျခရီးသှားတှေ ရာနှုနျးပွည့ျကသြှားသလို အနောကျနိုငျငံက ခရီးသှားတှလေညျး တဖွညျးဖွညျး ကလြာကွောငျး မွနျမာနိုငျငံ ခရီးသှားလုပျငနျးရှငျမြား အသငျး နာယက ဦးသကျလှငျတိုးက ပွောပါတယျ။
“ တရုတျကို အားကိုးတဲ့ ကားကုမ်ပဏီတှေ၊ စားသောကျဆိုငျတှေ၊ ဟိုတယျတှဆေို အကုနျလုံးက ၈၀% လောကျထိသှာပွီလေ။ တရုတျလုပျတဲ့ ကုမ်ပဏီတှကေ အကုနျ ငုတျတုပျထိုငျသှားပွီ။ အနောကျနိုငျငံတှကေိုငျတဲ့ market တှကေတော့ ခကြျခငြျးကွီးမပွိုသေးဘူးပေါ့၊ cancelation တှတေော့ဝငျနပွေီ။ ခန့ျမှနျး ၂၀- ၃၀ % လောကျတော့ ကနြောျတို့ ကုမ်ပဏီအနနေဲ့ cancelation ထိတယျ။ ဒါပမေဲ့ ရှိတော့ရှိနသေေးတယျပေါ့။
ပွညျတှငျးမှာ အစိုးရရဲ့ ရောဂါတားဆီးရေး အစီအစဉျ စံနဈတကြ လုပျဆောငျ နတောနဲ့ ကူးစကျသူ မတှေ့ရ သေးတာကွောင့ျလညျး တခြို့အနောကျနိုငျငံသားတှကေ သူတို့ရဲ့ ခရီးစဉျ တှကေို ဖကြျမပဈဘဲ လာနတော တှေ့ရ တယျ လို့လညျး ပွောပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ အခုလိုအခွအေနမြေိုးမှာ ခရီးသှားလုပျငနျးနဲ့ ဆကျစပျတဲ့ အစိုးရဌာနတှေ၊ ပုဂ်ဂလိက အဖှဲ့အစညျးတှေ အားလုံး စီမံခကြျခပြွီး ပူးပေါငျး ဆောငျရှကျ သင့ျတယျလို့လညျး ဦးသကျလှငျတိုးက ပွောပါတယျ။
“ ကိုယ့ျဆီလာတဲ့သူတှကေို လာရဲအောငျ ဘယျလိုလေးတှေ စီမံထားပါတယျဆိုတာမြိုး ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျပွောရမယျ။ ဒါမှပဲ ဧည့ျသညျတှကေ လာကွမှာလေ။ အခုလိုဆို လူတှကေ ဒုက်ခရောကျလာတော့မယျလေ စီးပှားရေးအရ ကဆြငျးလာတော့မယျ။ ဒါတှကေို safe လုပျရတော့မယျလေ အစိုးရဘကျက။ အဲဒါမြိုးတှကေို စီမံခကြျတခုအနနေဲ့ ပူပေါငျးဆောငျရှကျသင့ျဖို့ အခြိနျရောကျပွီလို့ထငျတယျ။”
တရုတျယူနနျပွညျနယျ ယူနနျ ကြောကျဈေးကှကျကို အခုထိ ပိတျထားလို့ သူနဲ့ ခြိတျဆကျလုပျကိုငျနတေဲ့ မန်တလေး ကြောကျဈေးကှကျလညျး ပိတျထားရပါတယျ။ ကြောကျ အရောငျးအဝယျ အပွငျ တခွားကုနျပစ်စညျး တှေ အမြားအပွား ကူးသနျးရောငျးဝယျတဲ့ မူဆယျနယျစပျကုနျသှယျရေးကလညျး ရာနှုနျးပွည့ျရပျတန့ျသှားကွောငျး မူဆယျ- နမ့ျခမျး နယျစပျကုနျသှယျရေး ကုနျသညျအသငျးဝငျ ဦးမငျးသိနျးက ပွောပါတယျ။
“ အခုလညျးကွာမယျ ထပျပွီးလညျးကွာမယျဆိုရငျတော့ အမြားကွီးထိခိုကျမှာပေါ့။ ပုံမှနျလညျပတျနတေဲ့ ကုနျသှယျရေး ယန်တရားဟာ ၉၅% လောကျ ရပျသှားပွီ။ ဟိုငျးဝေးလမျးတှတေရုတျက မဖှင့ျသေးဘူး၊ ဘဏျတှပေိတျထားတယျ၊ ကြောငျးတှပေိတျထားတယျ၊ ၂၃ ရကျထိပိတျထားမယျ၊ ၂၄လောကျမှ ပွနျဖှင့ျမယျကွားတယျ။”
အလုပျသမားလူဝနျမှုကွီးကွပျရေးနှင့ျ ပွညျသူ့အငျအားဝနျကွီးဌာန အခကြျအလကျအရဆိုရငျ တရားဝငျဗီဇာနဲ့ ဝငျရောကျနိုငျငံခွားသားအရအေတှကျဟာ ၂၀၁၉ တနှဈလုံးမှာ ၂ သနျးနီးပါး ( ၁, ၉၃၀, ၄၂၅ ယောကျ) ရှိပါတယျ။ ဒါက ၂၀၁၈ ထကျ ၃၈% တိုးလာတာပါ။ဒီစာရငျးထဲမှာ တရုတျနိုငျငံသား အမြားဆုံးဖွဈပွီး ၇သိနျးနီးပါးလောကျ ( ၇၄၉, ၇၁၉) ရှိပါတယျ။ ဒုတိယအမြားဆုံး ကတော့ ထိုငျးကလာတဲ့ ဧည့ျသညျတှပေါ။