ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ကိုဗစ်ကူးစက်သူတိုးလာတာကြောင့် စည်းကမ်း ပိုတင်းကြပ်လာ

(Zawgyi/Unicode)

လူသိန်းချီ စုပြုံနေထိုင်ရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲ ကိုဗစ်၁၉ ရောဂါပိုးတွေ့ရှိမှု ပိုများပြားလာတဲ့အတွက် စခန်းတွင်း စည်းကမ်းတွေ ပိုတင်းကျပ်လာလို့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေရဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေမြင့်တက်လာနေတဲ့အကြောင်းကို မ ဆုမွန် ပြောပြပေးမှာပါ။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ Cox's Bazar ဒေသက ရိုဟင်ဂျာစခန်းတွေထဲမှာ အခုဆိုရင်တော့ ကိုဗစ် ၁၉ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရသူ အတည်ပြုလူနာ ၂၉ ဦးအထိရှိလာနေပြီး ဒုက္ခသည် ၁သောင်းငါးထောင်ကျော် ကို Quarantine သီးခြားခွဲပြီး ကန့်သတ်စောင့်ကြည့်နေ တယ်လို့ ကော့ဇ်ဘဇားခရိုင် ဒေသဆိုင်ရာအကြီးတန်းကျန်းမာရေးအရာရှိ Toha Bhuiyan က AFP သတင်းဌာနကို အတည်ပြုပြောဆို ထားပါတယ်။

အခုလိုကိုဗစ်၁၉ ရောဂါကူးစက်သူတွေပိုများလာတာကြောင့် သူတိုနဲ့နီးစပ်သူ မိသားစုတွေကို သီးခြားခွဲစောင့်ကြည့်နေပြီ းဒုက္ခသည်တွေကြားမှာ စိုးရိမ်မှုတွေပိုတိုးလာနေပါတယ်။ ကောဇ်ဘဇားခရိုင် ဘာလုခါလေဒုက္ခသည်စခန်းတွင်း ကိုဗစ် ၁၉ ကျန်းမာရေးပညာပေးလှုပ်ရှားမှုတွေမှာ စေတနာ့ဝန်ထမ်းပါဝင်သူ ရိုဟင်ဂျာလူငယ်အသင်း လူငယ်တာဝန်ခံလည်းဖြစ်တဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် Ali JinnahHussin က ဒုက္ခသည်စခန်းတွင်း ရောဂါပိုးတွေ့ရှိတဲ့ အခြေအနေနဲ့ မိသားစုဝင်တွေကို ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးနေတဲ့အနေအထားတွေကို သူသိသလောက်ပြောပြပါတယ်။

" လောလောဆယ်အထိကတော့ ဒီမှာ ကူးစက်သူစုစုပေါင်း ၂၀ကျော်ရှိတယ်လို့ ကျနော်တို့ကြားရပါတယ်။ အဲ့ဒီ့ ကူးခံရသူတွေအားလုံးရဲ့မိသားစုတွေက Quarantine ဝင်ရပြီး အခု MSF ကနေ အဲ့ဒီ့မိသားစုတွေကို အကုန်စုစည်းထားပြီး ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုပေးနေတယ်လို့ ကြားရတာပါ။ဒီမှာ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေထဲမှာMSF ရယ်IOMရယ် UNHCR ရယ်က ဒုက္ခသည်စခန်းအတွင်းမှာIsolation Center တွေဖွင့်ထားပါတယ်။ အဲ့ဒီ့ Isolation Center စင်တာတွေထဲမှာ သူတို့ကို Quarantineလုပ်ထားတယ်လို့ကြားရပါတယ်။။ အဲ့ဒီ့ကူးစက်ခံရသူတွေရဲ့ မိသားစု အိမ်တွေ အနီးအဝေးမှာရှိတဲ့သူတွေကိုလည်း ကျန်းမာရေး လိုက်နာဖို့ ညွှန်ကြားတယ် အဲ့တာကိုလည်း လိုက်နာကြတယ်လို့ ကြားရပါတယ်။ဒီမှာရှိတဲ့ ကျနော်တို့ရိုဟင်ဂျာCivil Society လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေ ဘက်ကလည်း ကိုဗစ်ကာကွယ်ရေးပညာပေးတာ တတ်နိုင်သလောက်ဝိုင်းလုပ်ပေးနေကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီလို တတ်နိုင်သလောက် လုပ်နေပေမဲ့ ကျနော်တို့တွေက နေရတာ ကျပ်ညပ်နေတော့ ကျနော်တို့ရဲ့ လှုံ့ဆော်မှုတွေက အရမ်းအသုံးကျမယ်လို့မယူဆဘူး။ လူဦးရေကလည်း အရမ်းထူထပ်နေတော့ ရောဂါတကယ်ဖြစ်လာရင် ကာကွယ်နိုင်ဖို့ ကယ်ဆယ်ဖို့ဆိုတာ ကျနော်တို့တွေ အရမ်းကို စိုးရိမ်စရာပါ။"

SEE ALSO: ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ကိုဗစ်အတည်ပြုလူနာ ၂၉ ဦးရှိ

လူဦးရေသိန်းချီပြွတ်သိပ်ကျပ်ညပ်နေထိုင်နေတဲ့စခန်းတွေထဲမှာ ခိုလှုံနေကြရတဲ့အတွက် လူတဦးနဲ့တဦးကြား ခပ်ခွာခွာနေထိုင်ဖို့နဲ့ကိုဗစ်၁၉ ကူးစက်မှုကို လုံလောက်တဲ့ပညာပေးမှုတွေနဲ့ ကာကွယ်နိုင်ပါ့မလားလို့ စိုးရိမ်နေကြရတယ်လို့ ဘာလုခါလီစခန်းကြီးနားက ဂျန်သူလေဒုက္ခသည်စခန်းနေ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ဦးမောင်ကျော်မြင့်က ပြောပါတယ်။

"ကိုဗစ်က အများကြီးကိုတွေ့နေပါတယ်။ အခုက NGOတွေဘက်က Isolation Center တို့ Quarantine စင်တာတို့ လုပ်ပေးနေတာတွေရှိပါတယ်ခင်ဗျာ။ ဒါပေမဲ့ စိတ်လည်းစိတ်ပူပါတယ်ခင်ဗျ။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ ဒီမှာက အရမ်းလူက ထူထပ်နေတာ ဆိုတော့ ကိုဗစ်တွေ့တဲ့နေရာကို အစိုးရနဲ့NGO ဘက်က အစီအစဉ်တွေ လုပ်ထားတာတွေ လုပ်ထားတယ် ဒါပေမဲ့ ဒီမှာက လူတွေက လိုက်နာတာမရှိဘူးခင်ဗျ။အခုက စည်းကမ်းချက်တွေ ထုတ်ထားတယ် ကမ့်ထဲကနေ အပြင်ထွက်လို့မရဘူး။ ကမ့်ထဲမှာ လူစူလူဝေး မလုပ်ဘူး ကျောင်းတွေ ဈေးတွေ ဗလီတွေ အာရဗီကျောင်းတို့ ဖွင့်လို့မရဘူး။ အဓိကကတော့ ကွန်မြူနတီကို ပညာပေးမှရမယ်။ ကွန်မြူနတီကို ကိုဗစ်၁၉ ကာကွယ်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ပစ္စည်းတွေ ကူပေးရမယ်။ တကယ်လို့များ ကိုဗစ်ပျံ့သွားမှာကို ကျနော်တို့ တကယ်ကို တအားစိတ်ပူတယ်။"

ကုတုပလောင်ဒုက္ခသည်စခန်းက ဦးအီစလံကတော့ ဒုက္ခသည်စခန်းတခုနဲ့ တခုကြား အသွားအလာ ပိတ်ပင်တားဆီးထားတာ အင်တာနက် ပိတ်ပင်ထားတာကြောင့် ကိုဗစ်၁၉ နဲ့ပတ်သက်ပြီး လုံလောက်တဲ့ သတင်းအချက်အလက်မရတဲ့အပေါ်မှာ စိုးရိမ်မှုတွေရှိပါတယ်။

"အခု ဘင်္ဂလားဘက်က ကျနော်တို့စခန်းတွေထဲ လူပေါင်း ၂၀ကျော် ရောဂါပိုးတွေ့ရှိတယ်လို့ကြေညာချက်ထုတ်တယ် စည်းကမ်းတွေလည်း တော်တော်လေးကြပ်မတ်နေတာတွေ့ရပါတယ်။ အခုက ကုတုပလောင် စခန်းထဲမှာ Quarantine စင်တာကို MSFက စီစဉ်ထားတာတွေ့ရပါတယ်။ နောက်IOMကလည်း စီစဉ်ပေးထားတယ်။ အခုက အင်တာနက်လိုင်းတွေကလည်း မရှိ နောက် စခန်းတခုနဲ့တခုကြား အသွားအလာလည်း ဒီလောက်မလုပ်နိုင်ဘူးဆိုတော့ ကျနော်တို့က သတင်းအချက်အလက်ရဖို့ အတော်လေး အခက်အခဲဖြစ်နေပါတယ်။ အဖွဲ့အစည်းတွေက ထုတ်ပြန်ချက်ကိုပဲ ကျနော်တို့စောင့်နေရတာပါ။ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းရော ကုလသမဂ္ဂရော အမြန်ဆုံး ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တွေအတွက် အဓိက ကျန်းမာရေးပိုင်းဆိုင်ရာပေါ့ ဒါကို အမြန်ဆုံးကာကွယ်စောင့်ရှောက်မှု မလုပ်ဘူးဆိုရင် နောက်ကျရင် အများကြီးဖြစ်လာမှာကို အင်မတန်မှ စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။"

အခုအချိန်အထိကတော့ ရိုဟင်ဂျာစခန်းတွင်း ကူးစက်မှု ၃၀ နီးပါးအပါအဝင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတဝှမ်း ကိုဗစ်၁၉ ကူးစက်သူပေါင်း သုံးသောင်းခွဲကျော်သွားပြီဖြစ်ပြီး ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးသူက ၅၀၀ကျော်နေပြီဖြစ်ပါတယ်။

ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်ခံမထားတဲ့မြန်မာအစိုးရဘက်ကတော့ ဒုက္ခသည်တွေပြန်လက်ခံဖို့ အစီအစဉ် တွေလုပ်ထားပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း COVID-19 ဗိုင်းရပ်ရောဂါကူးစက်မှု ကာကွယ်တဲ့အနေနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်ကို ဧပြီလဆန်းကစပြီး ယာယီပိတ်ထားတယ်လို့ ရခိုင်ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ စည်ပင်သာယာရေးဝန်ကြီးက ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းကိုပြောဆိုထားပါတယ်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ ကိုဗစ်ကူးစက်သူတိုးလာတာကြောင့် စည်းကမ်း ပိုတင်းကြပ်လာ

.................

ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှက ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော ကိုဗဈကူးစကျသူတိုးလာတာကွောင့ျ စညျးကမျး ပိုတငျးကွပျလာ
(Unicode)

လူသိနျးခြီ စုပွုံနထေိုငျရာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲ ကိုဗဈ၁၉ ရောဂါပိုးတှေ့ရှိမှု ပိုမြားပွားလာတဲ့အတှကျ စခနျးတှငျး စညျးကမျးတှေ ပိုတငျးကပြျလာလို့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှရေဲ့ စိုးရိမျမှုတှမွေင့ျတကျလာနတေဲ့အကွောငျးကို မ ဆုမှနျ ပွောပွပေးမှာပါ။

ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ၊ Cox's Bazar ဒသေက ရိုဟငျဂြာစခနျးတှထေဲမှာ အခုဆိုရငျတော့ ကိုဗဈ ၁၉ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈကူးစကျခံရသူ အတညျပွုလူနာ ၂၉ ဦးအထိရှိလာနပွေီး ဒုက်ခသညျ ၁သောငျးငါးထောငျကြောျ ကို Quarantine သီးခွားခှဲပွီး ကန့ျသတျစောင့ျကွည့ျနေ တယျလို့ ကော့ဇျဘဇားခရိုငျ ဒသေဆိုငျရာအကွီးတနျးကနြျးမာရေးအရာရှိ Toha Bhuiyan က AFP သတငျးဌာနကို အတညျပွုပွောဆို ထားပါတယျ။

အခုလိုကိုဗဈ၁၉ ရောဂါကူးစကျသူတှပေိုမြားလာတာကွောင့ျ သူတိုနဲ့နီးစပျသူ မိသားစုတှကေို သီးခွားခှဲစောင့ျကွည့ျနပွေီ းဒုက်ခသညျတှကွေားမှာ စိုးရိမျမှုတှပေိုတိုးလာနပေါတယျ။ ကောဇျဘဇားခရိုငျ ဘာလုခါလဒေုက်ခသညျစခနျးတှငျး ကိုဗဈ ၁၉ ကနြျးမာရေးပညာပေးလှုပျရှားမှုတှမှော စတေနာ့ဝနျထမျးပါဝငျသူ ရိုဟငျဂြာလူငယျအသငျး လူငယျတာဝနျခံလညျးဖွဈတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ Ali JinnahHussin က ဒုက်ခသညျစခနျးတှငျး ရောဂါပိုးတှေ့ရှိတဲ့ အခွအေနနေဲ့ မိသားစုဝငျတှကေို ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုပေးနတေဲ့အနအေထားတှကေို သူသိသလောကျပွောပွပါတယျ။

" လောလောဆယျအထိကတော့ ဒီမှာ ကူးစကျသူစုစုပေါငျး ၂၀ကြောျရှိတယျလို့ ကနြောျတို့ကွားရပါတယျ။ အဲ့ဒီ့ ကူးခံရသူတှအေားလုံးရဲ့မိသားစုတှကေ Quarantine ဝငျရပွီး အခု MSF ကနေ အဲ့ဒီ့မိသားစုတှကေို အကုနျစုစညျးထားပွီး ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုပေးနတေယျလို့ ကွားရတာပါ။ဒီမှာ ဒုက်ခသညျစခနျးတှထေဲမှာMSF ရယျIOMရယျ UNHCR ရယျက ဒုက်ခသညျစခနျးအတှငျးမှာIsolation Center တှဖှေင့ျထားပါတယျ။ အဲ့ဒီ့ Isolation Center စငျတာတှထေဲမှာ သူတို့ကို Quarantineလုပျထားတယျလို့ကွားရပါတယျ။။ အဲ့ဒီ့ကူးစကျခံရသူတှရေဲ့ မိသားစု အိမျတှေ အနီးအဝေးမှာရှိတဲ့သူတှကေိုလညျး ကနြျးမာရေး လိုကျနာဖို့ ညှှနျကွားတယျ အဲ့တာကိုလညျး လိုကျနာကွတယျလို့ ကွားရပါတယျ။ဒီမှာရှိတဲ့ ကနြောျတို့ရိုဟငျဂြာCivil Society လူမှုအဖှဲ့အစညျးတှေ ဘကျကလညျး ကိုဗဈကာကှယျရေးပညာပေးတာ တတျနိုငျသလောကျဝိုငျးလုပျပေးနကွေပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီလို တတျနိုငျသလောကျ လုပျနပေမေဲ့ ကနြောျတို့တှကေ နရေတာ ကပြျညပျနတေော့ ကနြောျတို့ရဲ့ လှုံ့ဆောျမှုတှကေ အရမျးအသုံးကမြယျလို့မယူဆဘူး။ လူဦးရကေလညျး အရမျးထူထပျနတေော့ ရောဂါတကယျဖွဈလာရငျ ကာကှယျနိုငျဖို့ ကယျဆယျဖို့ဆိုတာ ကနြောျတို့တှေ အရမျးကို စိုးရိမျစရာပါ။"

SEE ALSO: ရခိုင်က ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေ တိုးတက်မှုမရှိသေးကြောင်း လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေ ထောက်ပြ

လူဦးရသေိနျးခြီပွှတျသိပျကပြျညပျနထေိုငျနတေဲ့စခနျးတှထေဲမှာ ခိုလှုံနကွေရတဲ့အတှကျ လူတဦးနဲ့တဦးကွား ခပျခှာခှာနထေိုငျဖို့နဲ့ကိုဗဈ၁၉ ကူးစကျမှုကို လုံလောကျတဲ့ပညာပေးမှုတှနေဲ့ ကာကှယျနိုငျပါ့မလားလို့ စိုးရိမျနကွေရတယျလို့ ဘာလုခါလီစခနျးကွီးနားက ဂနြျသူလဒေုက်ခသညျစခနျးနေ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ဦးမောငျကြောျမွင့ျက ပွောပါတယျ။

"ကိုဗဈက အမြားကွီးကိုတှေ့နပေါတယျ။ အခုက NGOတှဘေကျက Isolation Center တို့ Quarantine စငျတာတို့ လုပျပေးနတောတှရှေိပါတယျခငျဗြာ။ ဒါပမေဲ့ စိတျလညျးစိတျပူပါတယျခငျဗြ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ ဒီမှာက အရမျးလူက ထူထပျနတော ဆိုတော့ ကိုဗဈတှေ့တဲ့နရောကို အစိုးရနဲ့NGO ဘကျက အစီအစဉျတှေ လုပျထားတာတှေ လုပျထားတယျ ဒါပမေဲ့ ဒီမှာက လူတှကေ လိုကျနာတာမရှိဘူးခငျဗြ။အခုက စညျးကမျးခကြျတှေ ထုတျထားတယျ ကမ့ျထဲကနေ အပွငျထှကျလို့မရဘူး။ ကမ့ျထဲမှာ လူစူလူဝေး မလုပျဘူး ကြောငျးတှေ ဈေးတှေ ဗလီတှေ အာရဗီကြောငျးတို့ ဖှင့ျလို့မရဘူး။ အဓိကကတော့ ကှနျမွူနတီကို ပညာပေးမှရမယျ။ ကှနျမွူနတီကို ကိုဗဈ၁၉ ကာကှယျဖို့ လိုအပျတဲ့ပစ်စညျးတှေ ကူပေးရမယျ။ တကယျလို့မြား ကိုဗဈပြံ့သှားမှာကို ကနြောျတို့ တကယျကို တအားစိတျပူတယျ။"

ကုတုပလောငျဒုက်ခသညျစခနျးက ဦးအီစလံကတော့ ဒုက်ခသညျစခနျးတခုနဲ့ တခုကွား အသှားအလာ ပိတျပငျတားဆီးထားတာ အငျတာနကျ ပိတျပငျထားတာကွောင့ျ ကိုဗဈ၁၉ နဲ့ပတျသကျပွီး လုံလောကျတဲ့ သတငျးအခကြျအလကျမရတဲ့အပေါျမှာ စိုးရိမျမှုတှရှေိပါတယျ။

"အခု ဘငျ်ဂလားဘကျက ကနြောျတို့စခနျးတှထေဲ လူပေါငျး ၂၀ကြောျ ရောဂါပိုးတှေ့ရှိတယျလို့ကွညောခကြျထုတျတယျ စညျးကမျးတှလေညျး တောျတောျလေးကွပျမတျနတောတှေ့ရပါတယျ။ အခုက ကုတုပလောငျ စခနျးထဲမှာ Quarantine စငျတာကို MSFက စီစဉျထားတာတှေ့ရပါတယျ။ နောကျIOMကလညျး စီစဉျပေးထားတယျ။ အခုက အငျတာနကျလိုငျးတှကေလညျး မရှိ နောကျ စခနျးတခုနဲ့တခုကွား အသှားအလာလညျး ဒီလောကျမလုပျနိုငျဘူးဆိုတော့ ကနြောျတို့က သတငျးအခကြျအလကျရဖို့ အတောျလေး အခကျအခဲဖွဈနပေါတယျ။ အဖှဲ့အစညျးတှကေ ထုတျပွနျခကြျကိုပဲ ကနြောျတို့စောင့ျနရေတာပါ။ နိုငျငံတကာအဖှဲ့အစညျးရော ကုလသမဂ်ဂရော အမွနျဆုံး ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတှအေတှကျ အဓိက ကနြျးမာရေးပိုငျးဆိုငျရာပေါ့ ဒါကို အမွနျဆုံးကာကှယျစောင့ျရှောကျမှု မလုပျဘူးဆိုရငျ နောကျကရြငျ အမြားကွီးဖွဈလာမှာကို အငျမတနျမှ စိုးရိမျနကွေပါတယျ။"

အခုအခြိနျအထိကတော့ ရိုဟငျဂြာစခနျးတှငျး ကူးစကျမှု ၃၀ နီးပါးအပါအဝငျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံတဝှမျး ကိုဗဈ၁၉ ကူးစကျသူပေါငျး သုံးသောငျးခှဲကြောျသှားပွီဖွဈပွီး ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးသူက ၅၀၀ကြောျနပွေီဖွဈပါတယျ။

ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျခံမထားတဲ့မွနျမာအစိုးရဘကျကတော့ ဒုက်ခသညျတှပွေနျလကျခံဖို့ အစီအစဉျ တှလေုပျထားပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျလညျး COVID-19 ဗိုငျးရပျရောဂါကူးစကျမှု ကာကှယျတဲ့အနနေဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနယျစပျကို ဧပွီလဆနျးကစပွီး ယာယီပိတျထားတယျလို့ ရခိုငျပွညျနယျအစိုးရအဖှဲ့ စညျပငျသာယာရေးဝနျကွီးက ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးကိုပွောဆိုထားပါတယျ။