ကိုဗစ်ရောဂါအန္တရာယ်ကြောင့် သွားလာလှုပ်ရှားမှုကို ကန့်သတ်တဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းထုတ်နေချိန်မှာ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲမပေးဖို့ဆော်သြတဲ့ လှုပ်ရှားမှု ပေါ်ပေါက်လာပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲမှာ နိုင်ငံသားတိုင်းမှာ မဲဆန္ဒပေးခွင့်ရှိတယ်လို့ သတ်မှတ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မဲပေးတာကို တာဝန်အဖြစ် မပေးမနေရ ပေးရမယ်လို့ (၂၂) နိုင်ငံမှာသာ ပြဌာန်းထားပါတယ်။ မဲပေးတဲ့ တာဝန်ပျက်ကွယ်လို့ အရေးယူတဲ့ နိုင်ငံကတော့ (၁၁) နိုင်ငံ ရှိပါတယ်။ မဲမပေးမနေရလို့ ပြဌာန်းထားတဲ့ Australia နဲ့ Singapore မှာ မဲမပေးသူကို ဒဏ်ငွေဆောင်ခိုင်းပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံမှာတော့ မဲမပေးသူကို အရေးမယူပါဘူး။
နိုင်ငံအများစုမှာ မဲဆန္ဒပေးတာကို အခွင့်အရေးအဖြစ် သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ မဖြစ်မနေ ထမ်းဆောင်ရမယ့် တာဝန်လို့ မသတ်မှတ်ပါဘူး။ ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေ အခန်း (၉) ပုဒ်မ (၃၉၁) မှာ အသက် (၁၈) ပြည့်ရင် ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့် ရှိတယ်လို့သာ ဖော်ပြပါတယ်။ ဥပဒေအရ မဲပေးခွင့်ရှိသူတိုင်း ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့် ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲတင်မြှောက်ခြင်းနဲ့ဆိုင်တဲ့ အခန်း (၉) တစ်ခုလုံးမှာ ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့် the right to vote လို့သာ သုံးတာမို့ မဲပေးပိုင်ခွင့်သာ ကိုယ်ပိုင်အခွင့်အရေးတစ်ခုသာ ဖြစ်နေပါတယ်။ ဒီအခွင့်အရေးကို မဖြစ်မနေ အသုံးပြုရမယ်လို့ ပြဌာန်းတာမျိုး မရှိပါဘူး။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်နေတာကို မကျေနပ်သူတွေက ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဆန္ဒမဲမပေးဘဲ ကန့်ကွက်မယ့်အကြောင်း Facebook လူမှုကွန်ရက်မှာ ရေးသားကြရာကစပြီး မဲမပေးရေး လှုပ်ရှားမှု စတင်လာတာလို့ သိရပါတယ်။ ဇွန်လကစတဲ့ လှုပ်ရှားမှုကို လူသိများပေမယ့် မန္တလေးတိုင်း ဝန်ကြီးချုပ် ဒေါက်တာဇော်မြင့်မောင်က ဝေဖန်တဲ့အခါမှာ လူသိများလာပါတယ်။ သြဂုတ်လ (၅) ရက်နေ့ကလုပ်တဲ့ အွန်လိုင်းဆွေးနွေးပွဲမှာ တာဝန်တရပ်အနေနဲ့ မဲပေးခွင့်ရှိသူတိုင်း မဲထည့်ကြဖို့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က တိုက်တွန်းသွားတာကိုကြည့်ရင် မဲမပေးရေးလှုပ်ရှားမှု ပြန့်နံှလာပုံကို ခန့်မှန်းနိုင်ပါတယ်။ သြဂုတ်လ (၈) ရက်နေ့ရောက်တော့ ဆန္ဒမဲမပေးဘဲ ရွေးကောက်ပွဲကို သပိတ်မှောက်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုလုပ်မယ်လို့ ဗကသများအဖွဲ့ချုပ်က ကြေညာပါတယ်။ ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေအရ ကျင်းပတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဆန္ဒမဲပေးနေလို့ အကြောင်းထူးမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ဗကသ က ဆိုပါတယ်။
ပြည်သူ့အများစုထောက်ခံလို့ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အပြတ်အသတ်နိုင်တဲ့ NLD ပါတီတောင် အခြေခံဥပဒေ မပြင်နိုင်တာကို ထောက်ပြကြပါတယ်။ ၂၀၀၈ အခြေခံဥပဒေအောက်မှာ ကျင်းပတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ စစ်အုပ်စုအကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်တဲ့အစိုးရကို တင်မြှောက်တဲ့ လုပ်ရပ်သာဖြစ်တယ်လို့ ဗကသအဖွဲ့ချုပ်က ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မပေးရေးကို အွန်လိုင်းမှာရော မြေပြင်မှာရော လှုပ်ရှားဖို့ ရည်ရွယ်တယ်လို့ ကြေညာပါတယ်။ ကိုဗစ်အန္တရာယ်ကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲကို စိတ်ဝင်စားသူ နည်းပါးနေချိန်မှာ မဲမပေးဖို့ သပိတ်မှောက်ဆော်သြတာဟာ နိုင်ငံရေးအားနည်းချက် ဖြစ်တယ်လို့ မြင်သူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဆန္ဒမဲမပေးတာနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို စိတ်မဝင်စားတာဟာ အတူတူပါပဲ။
ဒါပေမဲ့ ၂၀၁၀ မှာ စစ်အစိုးရပြဌာန်းတဲ့ ပြည်သူ့ရွေးကောက်ပွဲ ဥပဒေအခန်း (၁၃) မှာ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြစ်မှုနဲ့ ပြစ်ဒဏ်တွေအကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဆန္ဒမဲမပေးအောင် အကြမ်းဖက်မှု၊ ခြိမ်းခြောက်မှု၊ လိမ်လည်လှည့်ဖြားမှု၊ လာဘ်ပေးမှု စတာတွေလုပ်ရင် ထောင်ဒဏ်တနှစ် (သို့မဟုတ်) ဒဏ်ငွေကျပ်တသိန်းအထိ ချမှတ်နိုင်တယ်လို့ ပုဒ်မ (၅၇) မှာ ဖော်ပြပါတယ်။ လူမျိုးရေး (သို့မဟုတ်) ဘာသာရေးကို အကြောင်းပြပြီး ဆန္ဒမဲပေးရန်၊ မပေးရန် ဟောပြောမှု၊ အားပေးလှုပ်ဆော်မှု၊ ကြေညာချက်ထုတ်မှု စတာတွေမှာ အလားတူ ထောင်ဒဏ်နဲ့ငွေဒဏ် ချမှတ်နိုင်ပါတယ်။ ဆန္ဒမဲ ပျက်ပြားအောင် (သို့မဟုတ်) ရွေးကောက်ပွဲ ပျက်ပြားသွားအောင် ရည်ရွယ်ပြီး စည်းဝေးဟောပြောမှု၊ လှုံဆော်မှု၊ ရေးသားမှု၊ ဖြန့်ချီမှု၊ ပို့စတာ အသုံးပြုမှု စတာတွေကိုလည်း အရေးယူနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားတဲ့ အစိုးရရဲ့ စွမ်းဆောင်နိုင်မှုကိုကြည့်ပြီး မကျေမနပ်ဖြစ်ရာကနေ ဆန္ဒမဲပေးလည်း အကြောင်းထူးမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ သုံးသပ်လာကြတာ ဖြစ်ပုံရပါတယ်။ တကယ်တော့ ရွေးကောက်ပွဲအစိုးရသက်တမ်းဟာ (၁၀) နှစ်ပဲ ရှိပါသေးတယ်။ စစ်အုပ်စုဝင် ပြည်ခိုင်ဖြိုးပါတီက (၅) နှစ် NLD အစိုးရက (၅) နှစ်ပါ။ နှစ်ပေါင်း (၆၀) နီးပါး ကြီးစိုးခဲ့တဲ့ စစ်အာဏာရှင် ဓလေ့ကို (၅) နှစ် ပျက်ပြယ်အောင် ပြုလုပ်ဖို့ဆိုတာ အလွန်ခက်ခဲတဲ့ကိစ္စပါ။ ဒီမိုကရေစီ လိုလားတဲ့ အစိုးရတွေ ဆက်လက်တည်မြဲနေမယ်ဆိုရင် အာဏာရှင်ဓလေ့ဟာ တဖြည်းဖြည်းပျက်ပြယ်သွားနိုင်ပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲဟာ မိမိရဲ့သဘောထားကို ဆန္ဒမဲနဲ့ ပြသတဲ့ နိုင်ငံရေးကျင့်စဉ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီမိုကရေစီ လိုလားသူတိုင်းဟာ နိုင်ငံရေးမှာ ပါဝင်လှုပ်ရှားဖို့ လိုပါတယ်။ ဆန္ဒမဲပေးတာဟာ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုတခု ဖြစ်ပါတယ်။ တပြည်လုံးမှာ ဆန္ဒမဲပေးခွင့်ရှိသူ (၃၇) သန်းခွဲလောက်ရှိတဲ့အနက် ပထမအကြိမ် မဲပေးမယ့် လူငယ်က (၇) သိန်းလောက် ရှိပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲကို ယုံကြည်တဲ့ အတိုင်းအတာကိုလိုက်ပြီး ဆန္ဒမဲပေးသူ အနည်းအများ ရှိလာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
==Unicode==
ကိုဗဈရောဂါအန်တရာယျကွောင့ျ သှားလာလှုပျရှားမှုကို ကန့ျသတျတဲ့ စညျးမဉြျးစညျးကမျးထုတျနခြေိနျမှာ ရှေးကောကျပှဲမှာ မဲမပေးဖို့ဆောျသွတဲ့ လှုပျရှားမှု ပေါျပေါကျလာပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲမှာ နိုငျငံသားတိုငျးမှာ မဲဆန်ဒပေးခှင့ျရှိတယျလို့ သတျမှတျကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ မဲပေးတာကို တာဝနျအဖွဈ မပေးမနရေ ပေးရမယျလို့ (၂၂) နိုငျငံမှာသာ ပွဌာနျးထားပါတယျ။ မဲပေးတဲ့ တာဝနျပကြျကှယျလို့ အရေးယူတဲ့ နိုငျငံကတော့ (၁၁) နိုငျငံ ရှိပါတယျ။ မဲမပေးမနရေလို့ ပွဌာနျးထားတဲ့ Australia နဲ့ Singapore မှာ မဲမပေးသူကို ဒဏျငှဆေောငျခိုငျးပါတယျ။ ထိုငျးနိုငျငံမှာတော့ မဲမပေးသူကို အရေးမယူပါဘူး။
နိုငျငံအမြားစုမှာ မဲဆန်ဒပေးတာကို အခှင့ျအရေးအဖွဈ သတျမှတျထားပါတယျ။ မဖွဈမနေ ထမျးဆောငျရမယ့ျ တာဝနျလို့ မသတျမှတျပါဘူး။ ၂၀၀၈ အခွခေံဥပဒေ အခနျး (၉) ပုဒျမ (၃၉၁) မှာ အသကျ (၁၈) ပွည့ျရငျ ဆန်ဒမဲပေးပိုငျခှင့ျ ရှိတယျလို့သာ ဖောျပွပါတယျ။ ဥပဒအေရ မဲပေးခှင့ျရှိသူတိုငျး ဆန်ဒမဲပေးပိုငျခှင့ျ ရှိတယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲတငျမွှောကျခွငျးနဲ့ဆိုငျတဲ့ အခနျး (၉) တဈခုလုံးမှာ ဆန်ဒမဲပေးပိုငျခှင့ျ the right to vote လို့သာ သုံးတာမို့ မဲပေးပိုငျခှင့ျသာ ကိုယျပိုငျအခှင့ျအရေးတဈခုသာ ဖွဈနပေါတယျ။ ဒီအခှင့ျအရေးကို မဖွဈမနေ အသုံးပွုရမယျလို့ ပွဌာနျးတာမြိုး မရှိပါဘူး။
ရခိုငျပွညျနယျမှာ အကွမျးဖကျတိုကျခိုကျနတောကို မကြနေပျသူတှကေ ရှေးကောကျပှဲမှာ ဆန်ဒမဲမပေးဘဲ ကန့ျကှကျမယ့ျအကွောငျး Facebook လူမှုကှနျရကျမှာ ရေးသားကွရာကစပွီး မဲမပေးရေး လှုပျရှားမှု စတငျလာတာလို့ သိရပါတယျ။ ဇှနျလကစတဲ့ လှုပျရှားမှုကို လူသိမြားပမေယ့ျ မန်တလေးတိုငျး ဝနျကွီးခြုပျ ဒေါကျတာဇောျမွင့ျမောငျက ဝဖေနျတဲ့အခါမှာ လူသိမြားလာပါတယျ။ သွဂုတျလ (၅) ရကျနေ့ကလုပျတဲ့ အှနျလိုငျးဆှေးနှေးပှဲမှာ တာဝနျတရပျအနနေဲ့ မဲပေးခှင့ျရှိသူတိုငျး မဲထည့ျကွဖို့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက တိုကျတှနျးသှားတာကိုကွည့ျရငျ မဲမပေးရေးလှုပျရှားမှု ပွန့ျနံှလာပုံကို ခန့ျမှနျးနိုငျပါတယျ။ သွဂုတျလ (၈) ရကျနေ့ရောကျတော့ ဆန်ဒမဲမပေးဘဲ ရှေးကောကျပှဲကို သပိတျမှောကျတဲ့ လှုပျရှားမှုလုပျမယျလို့ ဗကသမြားအဖှဲ့ခြုပျက ကွညောပါတယျ။ ၂၀၀၈ အခွခေံဥပဒအေရ ကငြျးပတဲ့ ရှေးကောကျပှဲမှာ ဆန်ဒမဲပေးနလေို့ အကွောငျးထူးမှာ မဟုတျဘူးလို့ ဗကသ က ဆိုပါတယျ။
ပွညျသူ့အမြားစုထောကျခံလို့ ၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲမှာ အပွတျအသတျနိုငျတဲ့ NLD ပါတီတောငျ အခွခေံဥပဒေ မပွငျနိုငျတာကို ထောကျပွကွပါတယျ။ ၂၀၀၈ အခွခေံဥပဒအေောကျမှာ ကငြျးပတဲ့ ရှေးကောကျပှဲတှဟော စဈအုပျစုအကြိုးစီးပှားကို ကာကှယျတဲ့အစိုးရကို တငျမွှောကျတဲ့ လုပျရပျသာဖွဈတယျလို့ ဗကသအဖှဲ့ခြုပျက ဆိုပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ မပေးရေးကို အှနျလိုငျးမှာရော မွပွေငျမှာရော လှုပျရှားဖို့ ရညျရှယျတယျလို့ ကွညောပါတယျ။ ကိုဗဈအန်တရာယျကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲကို စိတျဝငျစားသူ နညျးပါးနခြေိနျမှာ မဲမပေးဖို့ သပိတျမှောကျဆောျသွတာဟာ နိုငျငံရေးအားနညျးခကြျ ဖွဈတယျလို့ မွငျသူတှလေညျး ရှိပါတယျ။ ဆန်ဒမဲမပေးတာနဲ့ ရှေးကောကျပှဲကို စိတျမဝငျစားတာဟာ အတူတူပါပဲ။
ဒါပမေဲ့ ၂၀၁၀ မှာ စဈအစိုးရပွဌာနျးတဲ့ ပွညျသူ့ရှေးကောကျပှဲ ဥပဒအေခနျး (၁၃) မှာ ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ ပွဈမှုနဲ့ ပွဈဒဏျတှအေကွောငျး ဖောျပွထားပါတယျ။ ဆန်ဒမဲမပေးအောငျ အကွမျးဖကျမှု၊ ခွိမျးခွောကျမှု၊ လိမျလညျလှည့ျဖွားမှု၊ လာဘျပေးမှု စတာတှလေုပျရငျ ထောငျဒဏျတနှဈ (သို့မဟုတျ) ဒဏျငှကေပြျတသိနျးအထိ ခမြှတျနိုငျတယျလို့ ပုဒျမ (၅၇) မှာ ဖောျပွပါတယျ။ လူမြိုးရေး (သို့မဟုတျ) ဘာသာရေးကို အကွောငျးပွပွီး ဆန်ဒမဲပေးရနျ၊ မပေးရနျ ဟောပွောမှု၊ အားပေးလှုပျဆောျမှု၊ ကွညောခကြျထုတျမှု စတာတှမှော အလားတူ ထောငျဒဏျနဲ့ငှဒေဏျ ခမြှတျနိုငျပါတယျ။ ဆန်ဒမဲ ပကြျပွားအောငျ (သို့မဟုတျ) ရှေးကောကျပှဲ ပကြျပွားသှားအောငျ ရညျရှယျပွီး စညျးဝေးဟောပွောမှု၊ လှုံဆောျမှု၊ ရေးသားမှု၊ ဖွန့ျခြီမှု၊ ပို့စတာ အသုံးပွုမှု စတာတှကေိုလညျး အရေးယူနိုငျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
ရှေးကောကျတငျမွှောကျထားတဲ့ အစိုးရရဲ့ စှမျးဆောငျနိုငျမှုကိုကွည့ျပွီး မကြမေနပျဖွဈရာကနေ ဆန်ဒမဲပေးလညျး အကွောငျးထူးမှာ မဟုတျဘူးလို့ သုံးသပျလာကွတာ ဖွဈပုံရပါတယျ။ တကယျတော့ ရှေးကောကျပှဲအစိုးရသကျတမျးဟာ (၁၀) နှဈပဲ ရှိပါသေးတယျ။ စဈအုပျစုဝငျ ပွညျခိုငျဖွိုးပါတီက (၅) နှဈ NLD အစိုးရက (၅) နှဈပါ။ နှဈပေါငျး (၆၀) နီးပါး ကွီးစိုးခဲ့တဲ့ စဈအာဏာရှငျ ဓလေ့ကို (၅) နှဈ ပကြျပွယျအောငျ ပွုလုပျဖို့ဆိုတာ အလှနျခကျခဲတဲ့ကိစ်စပါ။ ဒီမိုကရစေီ လိုလားတဲ့ အစိုးရတှေ ဆကျလကျတညျမွဲနမေယျဆိုရငျ အာဏာရှငျဓလေ့ဟာ တဖွညျးဖွညျးပကြျပွယျသှားနိုငျပါတယျ။
ရှေးကောကျပှဲဟာ မိမိရဲ့သဘောထားကို ဆန်ဒမဲနဲ့ ပွသတဲ့ နိုငျငံရေးကငြ့ျစဉျ ဖွဈပါတယျ။ ဒီမိုကရစေီ လိုလားသူတိုငျးဟာ နိုငျငံရေးမှာ ပါဝငျလှုပျရှားဖို့ လိုပါတယျ။ ဆန်ဒမဲပေးတာဟာ နိုငျငံရေးလှုပျရှားမှုတခု ဖွဈပါတယျ။ တပွညျလုံးမှာ ဆန်ဒမဲပေးခှင့ျရှိသူ (၃၇) သနျးခှဲလောကျရှိတဲ့အနကျ ပထမအကွိမျ မဲပေးမယ့ျ လူငယျက (၇) သိနျးလောကျ ရှိပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲကို ယုံကွညျတဲ့ အတိုငျးအတာကိုလိုကျပွီး ဆန်ဒမဲပေးသူ အနညျးအမြား ရှိလာမှာ ဖွဈပါတယျ။
