COVID-19 ကပ်ရောဂါဆိုးကို ကာကွယ်တားဆီးရေးအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်နေတဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို တပ်မတော် နဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တွေ ဘာကြောင့် မဖော်ဆောင်နိုင်ကြတာလဲ၊ စစ်မှန်တဲ့ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုဆီ ဦးတည်ဖို့ အဓိကလိုအပ်ချက်ကဘာလဲ ဆိုတာတွေကို တိုင်းရင်းသားရေးရာသုံးသပ်သူ စိုင်းဝမ်ဆိုင်း နဲ့ ဦးကျော်ဇံသာတို့ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
မေး ။ ။ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ တားဆီးရေးအတွက် အပစ်အခတ်ရပ်စဲကြဖို့ နိုင်ငံတကာက တောင်းဆိုနေကြသလို၊ တပ်မတော်နဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တို့ကလည်း နှစ်ဘက်စလုံး ဒီအတွက် ဆန္ဒရှိတယ်ဆိုတာကို ထုတ်ဖော်နေကြပါတယ်။ အစိုးရကလည်း တိုင်းရင်းသားအင်အားစုတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ကော်မတီတစ်ရပ် ဖွဲ့စည်းပေးထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လက်တွေ့မှာ ဘာမှထူးခြားမှု မရှိသေးပါဘူး။ ဘာကြောင့် ဒီလိုဖြစ်နေရသလဲဆိုတာကို အကြမ်းမျဉ်း ပထမ သုံးသပ်ပေးပါ။
ဖြေ ။ ။ အစိုးရဘက်က ကမ်းလှမ်းတဲ့အပိုင်းရယ်၊ အပစ်အခတ်မရပ်စဲထားတဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေအပိုင်းရယ် နှစ်ပိုင်းခွဲပြီး ကြည့်လို့ရပါတယ်။ အစိုးရဘက်ပိုင်းကတော့ ပထမဦးဆုံး UN General Secretary က တပြည်လုံး အတိုင်းအတာနဲ့ အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး ပြောတဲ့အခါမှာ တပ်မတော်ဘက်က ငြင်းဆန်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံးထုတ်တဲ့ စာတမ်းမှာတော့ အသိအမှတ်ပြုပြီး လိုက်လုပ်တဲ့ပုံစံမျိုးတော့ ဖော်ပြထားတယ်။ AA လှုပ်ရှားတဲ့ နယ်မြေဒေသတွေ မပါဘူးလို့ ပြောထားတဲ့အခါကြတော့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး မလုပ်ထားတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေနဲ့ သူက အလုပ်လုပ်ဖို့ ပြဿနာ ဖြစ်နေတယ်။ ဥပမာ ကချင်ကလည်း ကချင်အစိုးရအဖွဲ့နဲ့ တစ်ခါတွေ့တယ်။ တွေ့တဲ့အခါမှာလဲ သူတို့က ထိထိရောက်ရောက် ဘာမှမလုပ်နိုင်တဲ့အပြင် သဘောထားနားလည်မှုလွဲတဲ့ ပုံစံမျိုးပေါက်တယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ KIA က ပြောတာ ကျနော်တို့က အစိုးရဆီကို ဘာမှ ဟိုဟာဒီဟာ တောင်းဖို့လာတာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောတယ်။
နောက်အဖွဲ့တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ကတော့ KNLA, LLA, AA တို့ လှုပ်ရှားတဲ့အပိုင်းကို အစိုးရဝင်မပါဘူး။ လက်တွဲမလုပ်ဘူးဆိုတဲ့ ပုံစံမျိုး ပြောထားတဲ့အခါကြတော့ အပစ်အခတ် မရပ်စဲထားတဲ့ -- ပုံစံမပေါက်ဘူး။ ဒါပေမဲ့ ဒီကြားထဲမှာ UWSA ဝအဖွဲ့နဲ့ နောက်ပြီးတော့ NDAA မိုင်းလားအဖွဲ့နဲ့တော့ တွေ့တဲ့သတင်းကို ကျနော်တို့ကြားတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီနှစ်ဖွဲ့က သူတို့နည်းသူတို့ဟန်နဲ့ တရုတ်အစိုးရနဲ့ပေါင်းပြီး အလုပ်လုပ်နေတာ တော်တော်လေးကို ပေါက်ရောက်တဲ့ပုံစံ ဖြစ်နေတယ်။ မင်းအောင်လှိုင်က သူတို့ကို ကျိုင်းတုံမှာတွေ့တယ်။ အဲဒီနှစ်ဖွဲ့ကိုတွေ့တော့ သူကပြောတာ ကိုယ့်တိုင်းပြည်ကို များများအားကိုးပါလို့ အဲဒီလိုပြောလိုက်တယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီနှစ်ဖွဲ့ကတော့ ရေလိုက်ငါးလိုက် သွားတဲ့ပုံစံမျိုးတော့ လုပ်ကြတယ်။ ထိထိရောက်ရောက် ပူးပေါင်းပြီးတော့ လုပ်သလားဆိုရင် မလုပ်ဘူးလို့ပဲ ပြောရမှာပဲ။
မေ ။ ။ နောက် ဒီနေရာမှာ ကျနော်ကြားဖြတ်မေးချင်တာက ဥရောပသမဂ္ဂကလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို အမြန်ဆုံးလုပ်ဖို့ အပါအဝင် လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ တောင်းဆိုချက်တွေ လုပ်ပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာပဲ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကြောင့် ဥရောပသမဂ္ဂက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ဒဏ်ခတ်မှုတွေ လုပ်မယ်ဆိုတာလဲ ကြေညာထားတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဆိုတော့ မေးချင်တာက ဥရောပသမဂ္ဂက ဒဏ်ခတ်ပိတ်စို့မှု Sanction ဟာ အလုပ်ဖြစ်တယ်လို့ ယုံကြည်ထားသလားဆိုတာကို ပထမတစ်ချက် မေးချင်ပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ EU က Sanction နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဒီလောက်ကြီးထိရောက်မှု မရှိဘူးလို့ သူတို့သဘောပေါက်တဲ့ပုံတော့ တော်တော်လေးရှင်းပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ကိုင်နိုင်တဲ့ အချက်တစ်ခုကတော့ Developing Countries တွေကို ပေးထားတဲ့ အခွင့်အရေးတွေရှိတယ်။ ကုန်ကူးတာတို့ ဘာတို့ - အဲဒါတွေကို ရုတ်သိမ်းလိုက်ရင်တော့ အထည်အလိပ်လုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်သွားနိုင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ ယေဘုယျအားဖြင့်တော့ EU က Sanction နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ခြိမ်းခြောက်တာကတော့ ထိရောက်မှု သိပ်မရှိဘူးလို့ထင်တယ်။
မေ ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကို ပြန်သွားရမယ်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ အစိုးရက တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အင်အားစုတွေနဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့အဖွဲ့ဆိုပြီးတော့ ဒေါက်တာတင်မျိုးဝင်းကို ဦးဆောင်ပြီးတော့ ဖွဲ့စည်းပေးထားပါတယ်။ အဲဒီအဖွဲ့ရဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို ဘယ်လောက်အလားအလာကောင်း ရှိနိုင်တယ်လို့ မျှော်လင့်နိုင်ပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ အခုအချိန်ထိ သူတို့က ဂဃနဏ ကျနော်တို့ ဒါတွေလုပ်မယ်၊ ဟိုဟာတွေပေးမယ် လုပ်တာတွေကို ကျနော်တို့ မတွေ့ရဘူး။ အဲဒီလို မတွေ့ရဘူးဆိုတဲ့ သတင်းကလဲ RCSS အပိုင်းကလည်း ပြောတယ်။ KNU အပိုင်းကလည်း ပြောတယ်။ အဲဒါအပြင်ကို KNU ရဲ့ ကိုဗစ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး စစ်ဆေးဂိတ်နှစ်ဂိတ်ကို သူတို့က မီးရှို့လိုက်တယ်။ တိုက်ပွဲတွေဘာတွေ ဖြစ်တယ်ဆိုတော့ NCA လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ KNU နဲ့ ပြဿနာ ဖြစ်နေတယ်။ အဲဒါအပြင် RCSS နဲ့လည်း လွန်ခဲ့တဲ့ သုံးလေးပတ် အစိုးရကြေညာချက် မထုတ်ခင်က သူတို့က လိုက်ပြီးပိတ်ပင်တာ - RCSS ပေးတဲ့ပစ္စည်းတွေကို မယူဘို့၊ ယူရင် ထောင်ချမယ်ဘာညာ ပြောတာတွေရှိတယ်။ အခုနောက်ဆုံး လောလောလတ်လတ် ဖြစ်နေတဲ့ ကိစ္စတစ်ခုကတော့ မွန်ပြည်နယ် ဘုရားသုံးဆူမှာ မွန်တွေက ကိုဗစ်-၁၉ နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဖွင့်ထားတဲ့ စစ်ဆေးရေးဂိတ်ကိုလည်း အတင်းအကြပ်ပိတ်ခိုင်းလို့ ပိတ်လိုက်ရတယ်။ ဆိုတော့ ဒေါက်တာတင်မျိုးဝင်း ဦးဆောင်တဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့အဖွဲ့က အခုအချိန်အထိ လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းနဲ့ လက်မှတ်မထိုးထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ပါ ထိထိရောက်ရောက် လုပ်ကိုင်နေတာကို ဘာတစ်ခုမှ မတွေ့ရသေးဘူး။
မေ ။ ။ ကျနော်တို့ စောစောကပြောနေတာ အစိုးရဘက်၊ တပ်မတော်ဘက်ကို ပြောကြတာများတယ်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဘက်ရော တကယ့်ကို လိုလိုလားလား အပစ်အခတ်ရပ်စဲချင်တဲ့ ဆန္ဒ ရှိကြတယ်လို့ ပြောနိုင်သလား။
ဖြေ ။ ။ လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ အဖွဲ့ (၁၀) ဖွဲ့ကတော့ သူတို့လုပ်ချင်တဲ့ ပုံစံ ရှိတယ်။ အထူးသဖြင့် KNU နဲ့ RCSS တို့က လုပ်ချင်တယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့လုပ်ချင်တဲ့ဟာကို ကဖျက်ကယက်ဖြစ်အောင် လုပ်နေတာက တပ်မတော် ဖြစ်နေတယ်။ KNU နယ်မြေမှာဆိုရင် တပ်မဟာ (၅) နယ်မြေ၊ (၂) နယ်မြေ၊ (၇) နယ်မြေတွေမှာ သူတို့က လမ်းတွေဘာတွေ ဖောက်တယ်။ KNU က ပြောတယ် ခင်များတို့ လမ်းမဖောက်ပါနဲ့ လမ်းဖောက်လို့ရှိရင် ခင်များတို့ စစ်ဆင်ရေးအတွက် အထောက်အကူပြုမယ့် အလုပ်တွေ လုပ်နေတယ်လို့ ကျနော်တို့ ဒီလိုပဲ ယူဆရမှာပဲ။ အဲဒါကြောင့် အဲဒီလိုလုပ်နေရင်တော့ ကျနော်တို့ လက်မခံနိုင်ဘူးလို့ ပြောပြီး၊ ဝင်လာလို့ရှိရင်လဲ ပစ်လိုက်ခတ်လိုက်နဲ့ဆို အခု နယ်မြေ (၅) နေရာမှာဆိုရင် နေ့တိုင်းပစ်ခတ်မှု ရှိနေတယ်။ အဲဒါအပြင်ကို အစိုးရကလည်း အဲဒီနားတဝိုက်မှာရှိတဲ့ သူတို့တပ်တွေကို နှစ်ဆသုံးဆလောက် ထပ်ပြီးတော့ အင်အားဖြည့်တယ်။ လက်နက်ကောင်းတွေ တပ်ဆင်တယ်လို့ KNU အတွင်းရေးမှူး ပဒိုစောတာ့ဒိုမူးက ပြောတတယ်။ အခြေအနေက အနည်းဆုံး လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေက လုပ်ချင်ပေးမယ့် တပ်မတော်ဘက်က ဖြတ်မြင်းလို့ ဖြစ်နေတော့ ဘာမှအလုပ်မဖြစ်ဘူးလို့ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းတွေက အဲဒီလိုပဲ စွပ်စွဲနေတယ်။
မေ ။ ။ အခုက အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လုပ်ထားတဲ့ အဖွဲ့တွေနဲ့တောင်မှပဲ နယ်မြေကိစ္စတွေ ဘာညာအငြင်းပွားပြီးတော့ အခုနလို ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုတွေ၊ တိုက်ခိုက်မှုတွေ ဖြစ်နေကြတယ်ဆိုတော့ ကျနော်စဉ်းစားမိတယ် တကယ်တမ်း ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုချင်တဲ့ဆန္ဒ အမှန်တကယ် Political Will ရှိကြတယ်ဆိုရင် ဒီလိုကိစ္စမျိုးတွေ ပေါ်နိုင်စရာအကြောင်းကို မရှိဘူးလို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။ ဆိုတော့ အဓိကစမ်းစစ်စရာက ဒီနှစ်ဘက်လုံးက Political Will နိုင်ငံရေးအရ၊ မူဝါဒချမှတ်ပြီးတော့ ငြိမ်းချမ်းရေးရအောင် လုပ်ချင်ဆန္ဒ တကယ်ရှိကြသလားဆိုတာ မေးစရာဖြစ်နေပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ ဟုတ်ပါတယ် အဲဒီ Political Will က နှစ်ဘက်စလုံး ရှိဖို့လိုတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပထမဦးဆုံး အရေးကြီးတာက အင်အားကြီးတဲ့ အစိုးရအဖွဲ့က Political Will ကို ပြရမှာပါ။ သူက မပြဘဲနဲ့ အခုက အစိုးရထဲမှာ အဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့လို့ သတ်မှတ်လို့ရတယ် - Civilian and Military Wings လို့ ခေါ်တယ်။ တပ်မတော်ဘက်ပိုင်း အစိုးရက Political Will ရှိတဲ့ပုံစံ မပြဘူး။ တိုက်ပွဲတွေ ခေါ်နေတယ်။ ရခိုင်ဒေသမှာဆိုလဲ ရှိသမျှအင်အားတွေသုံးပြီး annihilation လို့ခေါ်တဲ့ အပြုတ်တိုက်ရေးလမ်းစဉ်ကိုကိုင်ပြီးတော့ လုပ်နေတဲ့အခါကြတော့ Northern Alliance နဲ့ သူနဲ့ အလုပ်မဖြစ်ဘူး။ Northern Alliance က လေးဖွဲ့ ရှိတယ်။ ကချင်းလည်းပါတယ်။ ညီနောင်သုံးဖွဲ့အပြင်။ အဲဒီအဖွဲ့တွေက ကျနော်တို့ လက်မှတ်ထိုးမယ်ဆိုရင်တော့ အတူတူလက်မှတ်ထိုးမယ်။ မထိုးရင်လဲ မထူးဘူးပေါ့။ ဆိုတော့ သူက နိုင်ငံရေး Political Will မရှိတဲ့အခါကြတော့ အဲဒီလမ်းကို မဖွင့်ထားဘူး။ အဲဒီလို မဖွင့်ထားတဲ့အခါကြတော့ အလုပ်မဖြစ်ဘူး ဖြစ်နေတယ်။
မေး ။ ။ အပြုတ်တိုက်ရေးလမ်းစဉ်ဆိုတာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ လွတ်လပ်ရေးရပြီး၊ ပြည်တွင်းစစ်စကတည်းက စစ်တပ်၊ ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်း လက်ထက်ကတည်းက တောက်လျှောက်လုပ်လာခဲ့တာ တစ်ခါမှ မပြုတ်ဘူးဆိုတော့ကာ ဒီအပြုတ်တိုက်ရေးလမ်းစဉ်နဲ့ သူတို့အခေါ် သောင်းကျန်းသူများကို ချေးမှုန်းနိုင်ပါ့မလား။ တချိန်တည်းမှာပဲ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေဘက်ကလည်း လက်နက်ကိုင်လမ်းစဉ်နဲ့ သူတို့လိုချင်တဲ့ ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုစစ်စစ်ကို ရောက်နိုင်ပါ့မလား။ ကျနော်တော့ သံသယရှိပါတယ်။ စိုင်းဝမ်းဆိုင်း ဘယ်လိုသဘောရပါသလဲ။
ဖြေ ။ ။ ကျနော်လည်း ဦးကျော်ဇံသာလိုပါပဲ။ သံသယ ရှိပါတယ်။ Political Will အပြည့်အဝ မရှိကြတဲ့အခါကြတော့ ကျနော်တို့က အားလုံးပါဝင်ရေးဆိုတဲ့မူကို အကောင်အထည်မဖော်နိုင်ဘူး။ ဖယ်ဒရယ်ကိုလည်း မသွားနိုင်ကြဘူး။ အဲဒါကို တိုင်းရင်းသားတွေဘက်က ဘယ်လိုသတ်မှတ်သလဲဆိုတော့ ဖယ်ဒရယ်မူဆိုတာက ဗမာကြီးစိုးတဲ့ အစိုးရနဲ့ စစ်တပ်တို့က ဗန်းပြ lip-service ပဲ ပေးနေတယ်။ တကယ်တမ်းက သူတို့မှာ အခုအချိန်အထိ Programs တွေ ဘာတွေနဲ့ ဂဃနဏ ချပြတာလဲ မရှိဘူး။ လူကြည့်ကောင်းရုံလောက်နဲ့ NCA ဆက်သွားရုံလောက်ပဲ လုပ်နေတာဆိုပြီး စွပ်စွဲကြတယ်။
မေ ။ ။ နောက်ဆုံးမေးချင်တဲ့ မေးခွန်းတစ်ခုကတော့ ပြည်ပပါဝင်ပတ်သက်မှုပါပဲ။ အထူးသဖြင့် တရုတ်ရဲ့ ပါဝင်ပတ်သက်မှုက ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အထောက်အကူ ဖြစ်ပါရဲ့လား။ သို့တည်းမဟုတ် အဟန့်အတားများ ဖြစ်နေပါလား။ စိုင်ဝမ်းဆိုင်း သဘောထားကို ပြောပါ။
ဖြေ ။ ။ တရုတ်က နိုင်ငံကြီးတစ်ခုအနေနဲ့ သူ့ရဲ့ ကစားပုံကစားနည်းက မြန်မာပြည်မှာ ငြိမ်းချမ်းရေးရဖို့အတွက် အားပေးချင်တယ်။ အားပေးချင်တယ်ဆိုပေမယ့် တိုင်းရင်းသားတွေ လိုလားတဲ့ ဖယ်ဒရယ်တို့ ဘာတို့ဆိုတာ သူ့ရဲ့ဦးနှောက်ထဲမှာ ရှိထားပုံ မပေါ်ဘူး။ သူလိုချင်တာက ခင်များတို့ စစ်မတိုက်ကြနဲ့ စစ်မတိုက်ရင် စီးပွားရေးလုပ်လို့ရမယ်ဆိုတဲ့ အပိုင်းလောက်ပဲ ပါဝင်ပတ်သက်ချင်တယ်။ အရင်တုန်းကလဲ မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့တွေကို သူက လေယာဉ်ပျံတစ်စီးလုံးနဲ့ နေပြည်တော်ကို ခေါ်လာပေးတာတွေ လုပ်ပြတယ်။ တချို့ကလဲ မြောက်ပိုင်းအဖွဲ့အစည်းတွေတစ်ခုလုံး ဝအပါအဝင် အဲဒီအဖွဲ့တွေကို တရုတ်က လက်ညှိုးထိုးပြီး ခိုင်းမယ်ဆိုရင် ခိုင်းလို့ရတယ်လို့ ပြောနေကြပေမယ့် တရုတ်ကိုယ်တိုင် အဲဒါကို သူမလုပ်နိုင်ဘူးလို့ ပြောတယ်ဆိုတော့ မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့ အားလုံးအပေါ်မှာ တရုတ်ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုက တစ်ရာရာခိုင်နှုန်း ရှိတယ်လို့ ကျနော်တို့ မပြောနိုင်ဘူး။
မေ ။ ။ တရုတ်က မလုပ်နိုင်တာလား၊ မလုပ်ချင်တာလား။
ဖြေ ။ ။ သူက လက်ညှိုးထိုးပြီးတော့ မပြောဘူးလို့ ကျနော် တစ်နေရာမှာ ဖတ်ဖူးတယ်။ သူပြောတာက သူတို့ရဲ့ နိုင်ငံရေးပြဿနာကို သူတို့ဘာသာဖြေရှင်း။ ကျနော်တို့ လိုချင်တာက သူတို့တွေ စစ်မတိုက်ဖို့ပဲ ပြောနေတယ်။ အားလုံးထိုင်ပြီး လက်မှတ်ထိုး ခေါင်းငြိမ့်လိုက်ဆိုတဲ့ အဲဒီအဆင့်အထိတော့ သူမလုပ်ဘူးလို့ ပြောတယ်။ ဆိုတော့ တဘက်ကလဲ သူက နိုင်ငံရေးကစားနေလား။ ဒါမှမဟုတ် တဘက်မှာလဲ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်ကို မလွှမ်းမိုးချင်လို့ လုပ်တာလားဆိုတာတော့ ကျနော်လည်း မသိဘူး။
===Unicode===
COVID-19 ကပျရောဂါဆိုးကို ကာကှယျတားဆီးရေးအတှကျ မရှိမဖွဈ လိုအပျနတေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုကို တပျမတောျ နဲ့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျတှေ ဘာကွောင့ျ မဖောျဆောငျနိုငျကွတာလဲ၊ စဈမှနျတဲ့ငွိမျးခမြျးရေးဆှေးနှေးမှုဆီ ဦးတညျဖို့ အဓိကလိုအပျခကြျကဘာလဲ ဆိုတာတှကေို တိုငျးရငျးသားရေးရာသုံးသပျသူ စိုငျးဝမျဆိုငျး နဲ့ ဦးကြောျဇံသာတို့ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
မေး ။ ။ ကိုဗဈကပျရောဂါ တားဆီးရေးအတှကျ အပဈအခတျရပျစဲကွဖို့ နိုငျငံတကာက တောငျးဆိုနကွေသလို၊ တပျမတောျနဲ့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တို့ကလညျး နှဈဘကျစလုံး ဒီအတှကျ ဆန်ဒရှိတယျဆိုတာကို ထုတျဖောျနကွေပါတယျ။ အစိုးရကလညျး တိုငျးရငျးသားအငျအားစုတှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့ ကောျမတီတဈရပျ ဖှဲ့စညျးပေးထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ လကျတှေ့မှာ ဘာမှထူးခွားမှု မရှိသေးပါဘူး။ ဘာကွောင့ျ ဒီလိုဖွဈနရေသလဲဆိုတာကို အကွမျးမဉြျး ပထမ သုံးသပျပေးပါ။
ဖွေ ။ ။ အစိုးရဘကျက ကမျးလှမျးတဲ့အပိုငျးရယျ၊ အပဈအခတျမရပျစဲထားတဲ့ တိုငျးရငျးသားတှအေပိုငျးရယျ နှဈပိုငျးခှဲပွီး ကွည့ျလို့ရပါတယျ။ အစိုးရဘကျပိုငျးကတော့ ပထမဦးဆုံး UN General Secretary က တပွညျလုံး အတိုငျးအတာနဲ့ အပဈခတျရပျစဲရေး ပွောတဲ့အခါမှာ တပျမတောျဘကျက ငွငျးဆနျခဲ့တယျ။ ဒါပမေဲ့ နောကျဆုံးထုတျတဲ့ စာတမျးမှာတော့ အသိအမှတျပွုပွီး လိုကျလုပျတဲ့ပုံစံမြိုးတော့ ဖောျပွထားတယျ။ AA လှုပျရှားတဲ့ နယျမွဒေသေတှေ မပါဘူးလို့ ပွောထားတဲ့အခါကွတော့ အပဈအခတျရပျစဲရေး မလုပျထားတဲ့ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှနေဲ့ သူက အလုပျလုပျဖို့ ပွူနာ ဖွဈနတေယျ။ ဥပမာ ကခငြျကလညျး ကခငြျအစိုးရအဖှဲ့နဲ့ တဈခါတှေ့တယျ။ တှေ့တဲ့အခါမှာလဲ သူတို့က ထိထိရောကျရောကျ ဘာမှမလုပျနိုငျတဲ့အပွငျ သဘောထားနားလညျမှုလှဲတဲ့ ပုံစံမြိုးပေါကျတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆိုတော့ KIA က ပွောတာ ကနြောျတို့က အစိုးရဆီကို ဘာမှ ဟိုဟာဒီဟာ တောငျးဖို့လာတာ မဟုတျဘူးလို့ ပွောတယျ။
နောကျအဖှဲ့တှနေဲ့ ပတျသကျလို့ကတော့ KNLA, LLA, AA တို့ လှုပျရှားတဲ့အပိုငျးကို အစိုးရဝငျမပါဘူး။ လကျတှဲမလုပျဘူးဆိုတဲ့ ပုံစံမြိုး ပွောထားတဲ့အခါကွတော့ အပဈအခတျ မရပျစဲထားတဲ့ -- ပုံစံမပေါကျဘူး။ ဒါပမေဲ့ ဒီကွားထဲမှာ UWSA ဝအဖှဲ့နဲ့ နောကျပွီးတော့ NDAA မိုငျးလားအဖှဲ့နဲ့တော့ တှေ့တဲ့သတငျးကို ကနြောျတို့ကွားတယျ။ ဒါပမေဲ့ အဲဒီနှဈဖှဲ့က သူတို့နညျးသူတို့ဟနျနဲ့ တရုတျအစိုးရနဲ့ပေါငျးပွီး အလုပျလုပျနတော တောျတောျလေးကို ပေါကျရောကျတဲ့ပုံစံ ဖွဈနတေယျ။ မငျးအောငျလှိုငျက သူတို့ကို ကြိုငျးတုံမှာတှေ့တယျ။ အဲဒီနှဈဖှဲ့ကိုတှေ့တော့ သူကပွောတာ ကိုယ့ျတိုငျးပွညျကို မြားမြားအားကိုးပါလို့ အဲဒီလိုပွောလိုကျတယျ။ ဒါပမေဲ့ အဲဒီနှဈဖှဲ့ကတော့ ရလေိုကျငါးလိုကျ သှားတဲ့ပုံစံမြိုးတော့ လုပျကွတယျ။ ထိထိရောကျရောကျ ပူးပေါငျးပွီးတော့ လုပျသလားဆိုရငျ မလုပျဘူးလို့ပဲ ပွောရမှာပဲ။
မေ ။ ။ နောကျ ဒီနရောမှာ ကနြောျကွားဖွတျမေးခငြျတာက ဥရောပသမဂ်ဂကလညျး မွနျမာနိုငျငံမှာ အပဈအခတျရပျစဲရေးကို အမွနျဆုံးလုပျဖို့ အပါအဝငျ လူ့အခှင့ျအရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ တောငျးဆိုခကြျတှေ လုပျပါတယျ။ တခြိနျတညျးမှာပဲ လူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှုတှကွေောင့ျ ဥရောပသမဂ်ဂက မွနျမာနိုငျငံအပေါျ ဒဏျခတျမှုတှေ လုပျမယျဆိုတာလဲ ကွညောထားတာကို တှေ့ရပါတယျ။ ဆိုတော့ မေးခငြျတာက ဥရောပသမဂ်ဂက ဒဏျခတျပိတျစို့မှု Sanction ဟာ အလုပျဖွဈတယျလို့ ယုံကွညျထားသလားဆိုတာကို ပထမတဈခကြျ မေးခငြျပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ EU က Sanction နဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဒီလောကျကွီးထိရောကျမှု မရှိဘူးလို့ သူတို့သဘောပေါကျတဲ့ပုံတော့ တောျတောျလေးရှငျးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ကိုငျနိုငျတဲ့ အခကြျတဈခုကတော့ Developing Countries တှကေို ပေးထားတဲ့ အခှင့ျအရေးတှရှေိတယျ။ ကုနျကူးတာတို့ ဘာတို့ - အဲဒါတှကေို ရုတျသိမျးလိုကျရငျတော့ အထညျအလိပျလုပျငနျးတှေ ထိခိုကျသှားနိုငျတယျ။ ဒါပမေဲ့ ယဘေုယအြားဖွင့ျတော့ EU က Sanction နဲ့ ပတျသကျပွီး ခွိမျးခွောကျတာကတော့ ထိရောကျမှု သိပျမရှိဘူးလို့ထငျတယျ။
မေ ။ ။ မွနျမာနိုငျငံဘကျကို ပွနျသှားရမယျဆိုရငျ မွနျမာနိုငျငံမှာတော့ အစိုးရက တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအငျအားစုတှနေဲ့ ကိုဗဈ-၁၉ တိုကျဖကြျရေးအတှကျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့အဖှဲ့ဆိုပွီးတော့ ဒေါကျတာတငျမြိုးဝငျးကို ဦးဆောငျပွီးတော့ ဖှဲ့စညျးပေးထားပါတယျ။ အဲဒီအဖှဲ့ရဲ့ လုပျငနျးတှကေို ဘယျလောကျအလားအလာကောငျး ရှိနိုငျတယျလို့ မြှောျလင့ျနိုငျပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ အခုအခြိနျထိ သူတို့က ဂဃနဏ ကနြောျတို့ ဒါတှလေုပျမယျ၊ ဟိုဟာတှပေေးမယျ လုပျတာတှကေို ကနြောျတို့ မတှေ့ရဘူး။ အဲဒီလို မတှေ့ရဘူးဆိုတဲ့ သတငျးကလဲ RCSS အပိုငျးကလညျး ပွောတယျ။ KNU အပိုငျးကလညျး ပွောတယျ။ အဲဒါအပွငျကို KNU ရဲ့ ကိုဗဈနဲ့ ပတျသကျပွီး စဈဆေးဂိတျနှဈဂိတျကို သူတို့က မီးရှို့လိုကျတယျ။ တိုကျပှဲတှဘောတှေ ဖွဈတယျဆိုတော့ NCA လကျမှတျထိုးထားတဲ့ KNU နဲ့ ပွူနာ ဖွဈနတေယျ။ အဲဒါအပွငျ RCSS နဲ့လညျး လှနျခဲ့တဲ့ သုံးလေးပတျ အစိုးရကွညောခကြျ မထုတျခငျက သူတို့က လိုကျပွီးပိတျပငျတာ - RCSS ပေးတဲ့ပစ်စညျးတှကေို မယူဘို့၊ ယူရငျ ထောငျခမြယျဘာညာ ပွောတာတှရှေိတယျ။ အခုနောကျဆုံး လောလောလတျလတျ ဖွဈနတေဲ့ ကိစ်စတဈခုကတော့ မှနျပွညျနယျ ဘုရားသုံးဆူမှာ မှနျတှကေ ကိုဗဈ-၁၉ နဲ့ ပတျသကျပွီး ဖှင့ျထားတဲ့ စဈဆေးရေးဂိတျကိုလညျး အတငျးအကွပျပိတျခိုငျးလို့ ပိတျလိုကျရတယျ။ ဆိုတော့ ဒေါကျတာတငျမြိုးဝငျး ဦးဆောငျတဲ့ ဖှဲ့စညျးထားတဲ့အဖှဲ့က အခုအခြိနျအထိ လကျမှတျထိုးထားတဲ့ အဖှဲ့အစညျးနဲ့ လကျမှတျမထိုးထားတဲ့ အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ပါ ထိထိရောကျရောကျ လုပျကိုငျနတောကို ဘာတဈခုမှ မတှေ့ရသေးဘူး။
မေ ။ ။ ကနြောျတို့ စောစောကပွောနတော အစိုးရဘကျ၊ တပျမတောျဘကျကို ပွောကွတာမြားတယျ။ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှဘေကျရော တကယ့ျကို လိုလိုလားလား အပဈအခတျရပျစဲခငြျတဲ့ ဆန်ဒ ရှိကွတယျလို့ ပွောနိုငျသလား။
ဖွေ ။ ။ လကျမှတျထိုးထားတဲ့ အဖှဲ့ (၁၀) ဖှဲ့ကတော့ သူတို့လုပျခငြျတဲ့ ပုံစံ ရှိတယျ။ အထူးသဖွင့ျ KNU နဲ့ RCSS တို့က လုပျခငြျတယျ။ ဒါပမေဲ့ သူတို့လုပျခငြျတဲ့ဟာကို ကဖကြျကယကျဖွဈအောငျ လုပျနတောက တပျမတောျ ဖွဈနတေယျ။ KNU နယျမွမှောဆိုရငျ တပျမဟာ (၅) နယျမွေ၊ (၂) နယျမွေ၊ (၇) နယျမွတှေမှော သူတို့က လမျးတှဘောတှေ ဖောကျတယျ။ KNU က ပွောတယျ ခငျမြားတို့ လမျးမဖောကျပါနဲ့ လမျးဖောကျလို့ရှိရငျ ခငျမြားတို့ စဈဆငျရေးအတှကျ အထောကျအကူပွုမယ့ျ အလုပျတှေ လုပျနတေယျလို့ ကနြောျတို့ ဒီလိုပဲ ယူဆရမှာပဲ။ အဲဒါကွောင့ျ အဲဒီလိုလုပျနရေငျတော့ ကနြောျတို့ လကျမခံနိုငျဘူးလို့ ပွောပွီး၊ ဝငျလာလို့ရှိရငျလဲ ပဈလိုကျခတျလိုကျနဲ့ဆို အခု နယျမွေ (၅) နရောမှာဆိုရငျ နေ့တိုငျးပဈခတျမှု ရှိနတေယျ။ အဲဒါအပွငျကို အစိုးရကလညျး အဲဒီနားတဝိုကျမှာရှိတဲ့ သူတို့တပျတှကေို နှဈဆသုံးဆလောကျ ထပျပွီးတော့ အငျအားဖွည့ျတယျ။ လကျနကျကောငျးတှေ တပျဆငျတယျလို့ KNU အတှငျးရေးမှူး ပဒိုစောတာ့ဒိုမူးက ပွောတတယျ။ အခွအေနကေ အနညျးဆုံး လကျမှတျထိုးထားတဲ့ တိုငျးရငျးသားတှကေ လုပျခငြျပေးမယ့ျ တပျမတောျဘကျက ဖွတျမွငျးလို့ ဖွဈနတေော့ ဘာမှအလုပျမဖွဈဘူးလို့ တိုငျးရငျးသားအဖှဲ့အစညျးတှကေ အဲဒီလိုပဲ စှပျစှဲနတေယျ။
မေ ။ ။ အခုက အပဈအခတျရပျစဲရေး လုပျထားတဲ့ အဖှဲ့တှနေဲ့တောငျမှပဲ နယျမွကေိစ်စတှေ ဘာညာအငွငျးပှားပွီးတော့ အခုနလို ထိပျတိုကျရငျဆိုငျမှုတှေ၊ တိုကျခိုကျမှုတှေ ဖွဈနကွေတယျဆိုတော့ ကနြောျစဉျးစားမိတယျ တကယျတမျး ငွိမျးခမြျးရေးကို လိုခငြျတဲ့ဆန်ဒ အမှနျတကယျ Political Will ရှိကွတယျဆိုရငျ ဒီလိုကိစ်စမြိုးတှေ ပေါျနိုငျစရာအကွောငျးကို မရှိဘူးလို့ ကနြောျထငျပါတယျ။ ဆိုတော့ အဓိကစမျးစဈစရာက ဒီနှဈဘကျလုံးက Political Will နိုငျငံရေးအရ၊ မူဝါဒခမြှတျပွီးတော့ ငွိမျးခမြျးရေးရအောငျ လုပျခငြျဆန်ဒ တကယျရှိကွသလားဆိုတာ မေးစရာဖွဈနပေါတယျ။
ဖွေ ။ ။ ဟုတျပါတယျ အဲဒီ Political Will က နှဈဘကျစလုံး ရှိဖို့လိုတယျ။ ဒါပမေဲ့ ပထမဦးဆုံး အရေးကွီးတာက အငျအားကွီးတဲ့ အစိုးရအဖှဲ့က Political Will ကို ပွရမှာပါ။ သူက မပွဘဲနဲ့ အခုက အစိုးရထဲမှာ အဖှဲ့နှဈဖှဲ့လို့ သတျမှတျလို့ရတယျ - Civilian and Military Wings လို့ ခေါျတယျ။ တပျမတောျဘကျပိုငျး အစိုးရက Political Will ရှိတဲ့ပုံစံ မပွဘူး။ တိုကျပှဲတှေ ခေါျနတေယျ။ ရခိုငျဒသေမှာဆိုလဲ ရှိသမြှအငျအားတှသေုံးပွီး annihilation လို့ခေါျတဲ့ အပွုတျတိုကျရေးလမျးစဉျကိုကိုငျပွီးတော့ လုပျနတေဲ့အခါကွတော့ Northern Alliance နဲ့ သူနဲ့ အလုပျမဖွဈဘူး။ Northern Alliance က လေးဖှဲ့ ရှိတယျ။ ကခငြျးလညျးပါတယျ။ ညီနောငျသုံးဖှဲ့အပွငျ။ အဲဒီအဖှဲ့တှကေ ကနြောျတို့ လကျမှတျထိုးမယျဆိုရငျတော့ အတူတူလကျမှတျထိုးမယျ။ မထိုးရငျလဲ မထူးဘူးပေါ့။ ဆိုတော့ သူက နိုငျငံရေး Political Will မရှိတဲ့အခါကွတော့ အဲဒီလမျးကို မဖှင့ျထားဘူး။ အဲဒီလို မဖှင့ျထားတဲ့အခါကွတော့ အလုပျမဖွဈဘူး ဖွဈနတေယျ။
မေး ။ ။ အပွုတျတိုကျရေးလမျးစဉျဆိုတာ မွနျမာနိုငျငံမှာ လှတျလပျရေးရပွီး၊ ပွညျတှငျးစဈစကတညျးက စဈတပျ၊ ဗိုလျခြုပျနဝေငျး လကျထကျကတညျးက တောကျလြှောကျလုပျလာခဲ့တာ တဈခါမှ မပွုတျဘူးဆိုတော့ကာ ဒီအပွုတျတိုကျရေးလမျးစဉျနဲ့ သူတို့အခေါျ သောငျးကနြျးသူမြားကို ခြေးမှုနျးနိုငျပါ့မလား။ တခြိနျတညျးမှာပဲ တိုငျးရငျးသားလကျနကျကိုငျအဖှဲ့တှဘေကျကလညျး လကျနကျကိုငျလမျးစဉျနဲ့ သူတို့လိုခငြျတဲ့ ဖယျဒရယျပွညျထောငျစုစဈစဈကို ရောကျနိုငျပါ့မလား။ ကနြောျတော့ သံသယရှိပါတယျ။ စိုငျးဝမျးဆိုငျး ဘယျလိုသဘောရပါသလဲ။
ဖွေ ။ ။ ကနြောျလညျး ဦးကြောျဇံသာလိုပါပဲ။ သံသယ ရှိပါတယျ။ Political Will အပွည့ျအဝ မရှိကွတဲ့အခါကွတော့ ကနြောျတို့က အားလုံးပါဝငျရေးဆိုတဲ့မူကို အကောငျအထညျမဖောျနိုငျဘူး။ ဖယျဒရယျကိုလညျး မသှားနိုငျကွဘူး။ အဲဒါကို တိုငျးရငျးသားတှဘေကျက ဘယျလိုသတျမှတျသလဲဆိုတော့ ဖယျဒရယျမူဆိုတာက ဗမာကွီးစိုးတဲ့ အစိုးရနဲ့ စဈတပျတို့က ဗနျးပွ lip-service ပဲ ပေးနတေယျ။ တကယျတမျးက သူတို့မှာ အခုအခြိနျအထိ Programs တှေ ဘာတှနေဲ့ ဂဃနဏ ခပြွတာလဲ မရှိဘူး။ လူကွည့ျကောငျးရုံလောကျနဲ့ NCA ဆကျသှားရုံလောကျပဲ လုပျနတောဆိုပွီး စှပျစှဲကွတယျ။
မေ ။ ။ နောကျဆုံးမေးခငြျတဲ့ မေးခှနျးတဈခုကတော့ ပွညျပပါဝငျပတျသကျမှုပါပဲ။ အထူးသဖွင့ျ တရုတျရဲ့ ပါဝငျပတျသကျမှုက ငွိမျးခမြျးရေးအတှကျ အထောကျအကူ ဖွဈပါရဲ့လား။ သို့တညျးမဟုတျ အဟန့ျအတားမြား ဖွဈနပေါလား။ စိုငျဝမျးဆိုငျး သဘောထားကို ပွောပါ။
ဖွေ ။ ။ တရုတျက နိုငျငံကွီးတဈခုအနနေဲ့ သူ့ရဲ့ ကစားပုံကစားနညျးက မွနျမာပွညျမှာ ငွိမျးခမြျးရေးရဖို့အတှကျ အားပေးခငြျတယျ။ အားပေးခငြျတယျဆိုပမေယ့ျ တိုငျးရငျးသားတှေ လိုလားတဲ့ ဖယျဒရယျတို့ ဘာတို့ဆိုတာ သူ့ရဲ့ဦးနှောကျထဲမှာ ရှိထားပုံ မပေါျဘူး။ သူလိုခငြျတာက ခငျမြားတို့ စဈမတိုကျကွနဲ့ စဈမတိုကျရငျ စီးပှားရေးလုပျလို့ရမယျဆိုတဲ့ အပိုငျးလောကျပဲ ပါဝငျပတျသကျခငြျတယျ။ အရငျတုနျးကလဲ မွောကျပိုငျးမဟာမိတျအဖှဲ့တှကေို သူက လယောဉျပြံတဈစီးလုံးနဲ့ နပွေညျတောျကို ခေါျလာပေးတာတှေ လုပျပွတယျ။ တခြို့ကလဲ မွောကျပိုငျးအဖှဲ့အစညျးတှတေဈခုလုံး ဝအပါအဝငျ အဲဒီအဖှဲ့တှကေို တရုတျက လကျညှိုးထိုးပွီး ခိုငျးမယျဆိုရငျ ခိုငျးလို့ရတယျလို့ ပွောနကွေပမေယ့ျ တရုတျကိုယျတိုငျ အဲဒါကို သူမလုပျနိုငျဘူးလို့ ပွောတယျဆိုတော့ မွောကျပိုငျးမဟာမိတျအဖှဲ့ အားလုံးအပေါျမှာ တရုတျရဲ့ လှှမျးမိုးမှုက တဈရာရာခိုငျနှုနျး ရှိတယျလို့ ကနြောျတို့ မပွောနိုငျဘူး။
မေ ။ ။ တရုတျက မလုပျနိုငျတာလား၊ မလုပျခငြျတာလား။
ဖွေ ။ ။ သူက လကျညှိုးထိုးပွီးတော့ မပွောဘူးလို့ ကနြောျ တဈနရောမှာ ဖတျဖူးတယျ။ သူပွောတာက သူတို့ရဲ့ နိုငျငံရေးပွူနာကို သူတို့ဘာသာဖွရှေငျး။ ကနြောျတို့ လိုခငြျတာက သူတို့တှေ စဈမတိုကျဖို့ပဲ ပွောနတေယျ။ အားလုံးထိုငျပွီး လကျမှတျထိုး ခေါငျးငွိမ့ျလိုကျဆိုတဲ့ အဲဒီအဆင့ျအထိတော့ သူမလုပျဘူးလို့ ပွောတယျ။ ဆိုတော့ တဘကျကလဲ သူက နိုငျငံရေးကစားနလေား။ ဒါမှမဟုတျ တဘကျမှာလဲ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ နိုငျငံရေးရညျမှနျးခကြျကို မလှှမျးမိုးခငြျလို့ လုပျတာလားဆိုတာတော့ ကနြောျလညျး မသိဘူး။
