ကုလသမဂ္ဂဖွံ့ဖြိုးမှုအစီအစဉ် UNDP ဟာ ကမ္ဘာ့မိုးလေဝသအဖွဲ့ WMO နဲ့ပူးပေါင်းပြီး Global Weather Kids Campaign လှုပ်ရှားမှုစတင်လိုက်ပါတယ်။ နိုင်ငံပေါင်း ၈၀ ကျော်မှာ မိုးလေဝသခန့်မှန်းချက်တွေကို ကလေးတွေတိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်တင်ပြတဲ့ အစီအစဥ်ပါ။ ဥတုရာသီနဲ့ အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ် တင်ပြထားပါတယ်။
ဆွီဒင်နိုင်ငံက Site Zero လုပ်ငန်းမှာ အနီအောက်ရောင်ခြည်၊ လေဆာရောင်ခြည်၊ကင်မရာတွေနဲ့ ဥာဏ်ရည်တုနည်းပညာတွေကိုပါသုံးပြီး ပလတ်စတစ်အမှိုက်တွေကို အမျိုးအစားခွဲနေပါတယ်။ ခေတ်မှီနည်းနဲ့ စွန့်ပစ်ပလတ်စတစ်တွေကိုပြန်သုံးပစ္စည်းထုတ်နိုင်အောင် ခွဲထုတ်နေတာပါ။ ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ် တင်ပြထားပါတယ်။
"သူတို့တောက်လျှောက်ပစ်ခတ်နေတော့ ဘယ်သူမှ မီးဝင်မငြှိမ်းရဲဘူးလေ။ ....မီးလည်းငြှိမ်းသတ်လို့မရဘူးဆိုတော့ တရွာလုံး ပြာကျသွားနိုင်တယ်။ ရွာခံတွေကတော့ ရှောင်တဲ့လူက ရှောင်တယ်၊ တချို့က ရွာမှာကျန်ရှိနေသေးတယ်။ ဒါပေမယ့် မီငြှိမ်းသတ်ဖို့က ငြှိမ်းသတ်လို့မရဘူးလေ။ အနီးအနားရွာမှာလည်း လက်နက်ကြီးကျတာ ရှိတယ်။”(ရွာခံ)
အဏုမြူဗုံးတီထွင်ခဲ့သူ Robert Oppenheimer အကြောင်းရိုက်ကူးထားတဲ့ ရုပ်ရှင်ဒါရိုက်တာ Christopher Nolan ရဲ့ ရုပ်ရှင်အောင်မြင်ခဲ့ပြီးတဲ့နောက် Oppenheimer ကြီးပြင်းခဲ့တဲ့ ငယ်ဘဝကအိမ်ကို နယူးယောက်မြို့၊ မန်ဟက်တန်အရပ်မှာ တွေ့နိုင်ပြီး အဏုမြူဗုံးဒဏ်သင့်ခဲ့တဲ့ရုပ်တုတခုကိုလည်း မက်ဟက်တန်အရပ်မှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။
"ဒီရုပ်တုက ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်တဲ့ဘက်ကို မျက်နှာမူနေခဲ့တာပါ။ ဟောဒီအောက်ဘက်ပိုင်းနားမှာ အရောင်တွေပြောင်းနေတာကို တွေ့မြင်နိုင်ပါတယ်၊ အဲဒါကလည်း ပေါက်ကွဲမှုကြောင့်ဖြစ်ခဲ့ရတာပါ။” (Kurt Rye-သိက္ခာတော်ရဆရာတော် Buddhist Church)
"မဲမပေါက်တဲ့ပြည်သူတွေကျတော့ တအိမ်ထောင်ကို ၅,၀၀၀၊ ၁၀,၀၀၀ ကောက်ခံကြတယ်။ ... ဘာ လုပ်ဖို့လဲမေးတော့ သူတို့မဲဖောက်လိုက်တဲ့သူတွေ သင်တန်းတက်တဲ့အခါမှာ လစာပေးဖို့ သုံးဖို့အတွက် ကောက်ခံတာပေါ့။ ပြောရရင်ငါးကြင်းဆီနဲ့ငါးကြင်းကြော်တာပေါ့။ ခုကောက်ခံနေပြီ။ မဲပေါက်တဲ့သူက အပြင်ထွက်ခွင့်မရှိဘူး။" (မင်းဘူးမြို့ဒေသခံ)
"ပြေးနေရတာက မင်းကုန်း၊ တဇယ်ချောင်၊ ညောင်ပင်ဝန်း၊ ပန်းဆိုင်း၊ ငါးဖျက်၊ မုဌော၊ လေယာဉ်က ပတ်ပစ်တယ်။ မင်းကုန်း တဇယ်ချောင်လည်း ပတ်ပစ်တယ်။ တနေ့က မုဌောကိုလည်း ပစ်တယ်လေ။ စစ်ဘေးရှောင်တွေက ဘေးကင်းမယ်ထင်တဲ့နေရာတွေကို ပို့ပေးထားတာ။” (ကနီ ဒေသခံ)
“ဖားဆောင်းမြို့ထဲမှာတော့ ထိတွေ့တိုက်ပွဲတွေက ရှိနေတုန်းပဲပေါ့နော်။ လောလောဆယ်မှာ စစ်ကောင်စီတပ်ရဲ့ လှုပ်ရှားတပ်တွေ သူတို့ရဲ့ ဒီမြို့ရဲ့ စေတီကုန်းကကုန်းစခန်းကနေ ပြန်ဆုတ်ပြီးတော့ သူတို့ အခြေစိုက်တပ်ရင်းတွေဘက်ကို ပြန်ပြီးတော့ ဆုတ်ခွာသွားတဲ့အခြေအနေမျိုးဖြစ်သွားပါပြီ။" (တာအယ်စိုး-KNDF) ရဲ့ ဗဟိုပြန်ကြားရေး)
ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းက မန်တုံ၊ နမ္မတူ၊ နမ့်ဆန်-သုံးမြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာလိုက်ကြောင်း စစ်ကောင်စီက မတ်လ ၄ ရက်နေ့မှာ ကြေညာလိုက်တာကြောင့် စစ်အာဏာသိမ်းပြီး သုံးနှစ်ကျော်လာတဲ့ အခုကာလအတွင်း စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာထားတဲ့ မြို့နယ်ပေါင်း ၆၀ ကျော်လာပါပြီ။
ကမ္ဘာကြီးကိုပူနွေးစေတဲ့ ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ လုံးဝမထွက်စေပဲ ကမ္ဘာပတ်နေတဲ့ Energy Observer စက်လှေဟာ နောက်ဆုံးပန်းတိုင်ကို ရောက်လုနီးနေပါပြီ။ ပြန်ပြည့်မြဲစွမ်းအင်နဲ့သာ မောင်းနှင်နေတဲ့ Energy Observer စက်လှေဟာ ခရီးစဥ် နောက်ဆုံးမှတ်တိုင်အဖြစ် ဖလော်ရီဒါပြည်နယ်ကို ဖေဖော်ဝါရီနောက်ဆုံးပတ်မှာ ဆိုက်ကပ်လာပါတယ်။
"အိမ်ကိုက မသွားတာကြာပြီ။ ကြောက်လို့။ သမီးမိန်းကလေးရှိတော့ ပိုဆိုးတယ်။ တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ကိုမကြောက်ဘူး။ စစ်ကောင်စီပဲ။ သူများသားပျိုသမီးပျိုတွေကို မုဒိန်းကျင့်တာရှင့်။ အဲဒါကြောက်လို့၊ သမီးမိန်းကလေးရှိလို့ ကြောက်လို့ ရှောင်လာတာပါ။" (မိုးမိတ်မြို့ စစ်ရှောင်တဦး)
"ကောလင်းမြို့နဲ့ပတ်သက်ပြီး စစ်ကောင်စီတပ်တွေဟာ ခံစစ်ပြင်နေတယ်လို့ ကျနော်ကတော့ မြင်တယ်ပေါ့နော်၊ မြို့ထဲမှာရှိတဲ့အခိုင်အမာရှိတဲ့ အထပ်မြင့်အဆောက်အဦတွေ သူတို့ယူတယ်။ မြင်ကွင်းမရှင်းတဲ့ ပတ်ချာလည်ကရပ်ကွက်တွေ၊ သူတို့ခံစစ်ယူထားတဲ့နေရာတွေကို မီးရှို့ဖျက်စီးနေတယ်လို့ မြင်တယ်။" (ဒေသခံ)
ကရေဘီယံပင်လယ်ကွေ့တဝိုက်နက်ရှိုင်းလှတဲ့ သမုဒ္ဒရာကြမ်းပြင်မှာ ရာစုနှစ်တွေနဲ့ချီ ရှင်သန်ပေါက်ပွါးကြတဲ့ ပင်လယ်ရေမြှုပ် Ocean Sponges သက်ရှိသတ္တဝါမျိုးစိတ်တခုကိုအခြေပြုပြီးကမ္ဘာ့အပူချိန်ကို သိပ္ပံပညာရှင်တွေလေ့လာခဲ့ပါတယ်။ ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ်က တင်ပြထားပါတယ်။
"လွတ်လပ်ခြင်း၊ ကိုယ်ကံကြမ္မာကိုယ်ဖန်တီးခြင်းတွေက မျှော်လင့်ထားတဲ့ ဖယ်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီတွေကို မြန်မြန်ရောက်နိုင်မှာပေါ့နော်။ အားလုံးပြိုင်တူတွန်းမယ်ဆိုရင် မြန်မြန်ရောက်မယ်လို့လည်း ယုံကြည်ပါတယ်။” (မွန်အမျိုးသမီး လူငယ်တဦး)
"အဓိကတော့ စစ်တပ်ကပဲ သူတို့ဟာသူတို့ ပုံဖော်တဲ့ဟာမျိုးပေါ့လေ။ ပြည်သူအချင်းချင်းကြားမှာတော့ ဖေးဖေးမမပါပဲ အခုချိန်ထိတော့။ ကျနော်တို့လည်း ရပ်ကွက်ထဲမှာနေတာ အေးအေးဆေးဆေးပါပဲ။ ဗမာပြည်သူရော၊ ရခိုင်ပြည်သူရောက အခုချိန်မှာ ဖိနှိပ်ခံနေရတဲ့ကာလပေါ့လေ။" (ရန်ကုန်မြို့နေ-ရခိုင်အမျိုးသားတဦး)
မီသိန်းဓာတ်ငွေ့ဟာ ကမ္ဘာ့ပူနွေးမှုမှာကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ဓာတ်ငွေ့ထက် အဆပေါင်းများစွာ အန္တရာယ်ဖြစ်စေပါတယ်။ကမ္ဘာ့ဝယ်လိုအားတက်နေချိန်မှာပဲ မီသိန်းဓာတ်ငွေ့ထွက်စေတဲ့ LNG ဓာတ်ငွေ့ရည်တင်ပို့မှုကို သမ္မတဘိုင်ဒန်အစိုးရကဆိုင်းငံ့လိုက်ပါတယ်။ ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ်က တင်ပြထားပါတယ်။
စစ်ကောင်စီနဲ့ AA ရက္ခိုင့်တပ်တော်ကြား တိုက်ပွဲပြင်းထန်နေတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်စပ် မောင်တောမြို့နယ်အတွင်းက နယ်ခြားစောင့်နဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၁ဝဝ ကျော်ဟာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့မနက်ပိုင်းက ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှဘက်ကို ထပ်မံထွက်ပြေးလာတယ်လို့ သိရပါတယ်။
စံချိန်တင်အပူဆုံး ၂၀၂၃ ခုနှစ်ထက် ၂၀၂၄ ခုနှစ်မှာ ပိုပြီးပူလာနိုင်ခြေရှိတယ်လို့ ဥတုရာသီရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာနေတဲ့ ပညာရှင်တွေကပြောပါတယ်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာ့မြေထုနဲ့ရေပြင်တွေရဲ့အပူချိန်တွေလည်းမြင့်တက်လာတာကြောင့်သဘာဝဘေးတွေနဲ့ ကြုံခဲ့ရပြီးပါပြီ။ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာနန်းလောင်ဝ်တင်ပြထားပါတယ်။
စစ်ကိုင်းတိုင်း ထီးချိုင့်မြို့သိမ်းတိုက်ပွဲ နှစ်လကျော်ကာလအတွင်းမှာ ထီးချိုင့်မြို့တွင်းက နေအိမ် ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက် မီးရှို့ဖျက်ဆီး ခံခဲ့ရပြီး ထီးချိုင့်မြို့အနီးကကျေးရွာတွေကို စစ်ကောင်စီဘက်က ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဒေသခံ ၃၀ နီးပါး သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
"စစ်ကြောရေးမှာ ရင်ဘတ်၊ နံရိုးကြား ရိုက်နှက်ခံရတာတွေ၊ ဗိုက်ပေါ် တက်နင်းခံရတာတွေ၊ ရိုက်နှက်ခံရတာတွေကို နီးစပ်ရာမိတ်ဆွေတွေကို ရင်ဖွင့်ခဲ့တာရှိတယ်။ ဆရာဝန်သွားပြလည်း ဆရာဝန်က 'ဘာမှမဖြစ်ပါဘူး၊ ဒီဆေးသောက်' ဆိုပြီး ပါရာစီတမောနဲ့စီဗစ်နဲ့ပဲ လည်ပတ်နေတာ။" ဦးသိုက်ထွန်းဦး- (PPNM)
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
