အာဂျင်တီးနားနိုင်ငံနဲ့ အဏုမြူစွမ်းအင်အေဂျင်စီIAEA တို့ပူးပေါင်းပြီး အန္တာတိကတိုက်မှာပထမဆုံးသိပ္ပံသုတေသနလုပ်ငန်း စတင်လိုက်ပါတယ်။အန္တာတိကမှာ ပလပ်စတစ်အမှုံအမွှားတွေဘယ်လောက်ရောက်နေပြီလဲဆိုတာ နျူကလီးယားသိပ္ပံပညာရပ်ကိုအသုံးပြုပြီး လေ့လာတာပါ။ ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ်က တင်ပြထားပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ပူနွေးမှုမြင့်တက်လာတဲ့အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေထဲမှာ သစ်ပင်တွေ အလိုလိုသေဆုံးလာတာလည်း တခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်းအခြေအနေအရ အပင်မျိုးစိတ်တွေ ပြောင်းလဲစိုက်ပျိုးလာကြတာလည်းရှိသလို နေရာသစ်ကို ပြောင်းပြီး စိုက်ပျိုးစမ်းသပ်တာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်အစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ်က တင်ပြထားပါတယ်။
ယူကရိန်းနိုင်ငံထဲက စစ်မြေပြင်တွေမှာ ရုရှားဘက်ကရော ယူကရိန်းစစ်တပ်ဘက်ကပါ အဝေးထိန်းဒရုန်းယာဥ်တွေသုံးပြီးတိုက်ခိုက်နေကြပါတယ်။ အမေရိကန်စစ်ဖက်ကျွမ်းကျင်သူတွေရဲ့အဆိုအရ ခေတ်သစ်စစ်ပွဲတွေမှာ အသေးစားဒရုန်းတပ်ဖွဲ့တွေ ပုံမှန်ပါဝင်လာမယ့်ပုံ ရှိနေပါတယ်။
ပြည်ပရောက် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေဆီက ဝင်ငွေခွန်ကောက်ယူဖို့ စစ်ကောင်စီက သက်ဆိုင်ရာ သံရုံးတွေကနေတဆင့် အသိပေးထားတာကြောင့် စစ်ကောင်စီထံ စီးဆင်းမယ့်အခွန်ငွေဟာ ပြည်တွင်းလက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေမှာ လက်နက်အဖြစ် အသုံးပြုမှာဖြစ်လို့ ပြည်ပရောက် မြန်မာတွေ အခွန်မဆောင်ဖို့ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေက တိုက်တွန်းကြပါတယ်။
သဘာဝဘေးဒဏ်တွေပိုမိုပြင်းထန်လာတဲ့ ဒီကနေ့ခေတ်မှာ ခေတ်မီနည်းပညာတွေနဲ့ ဥတုရာသီပြောင်းလဲမှုလျော့ချရေး ဝိုင်းဝန်းကြိုးပမ်းမှုတွေလည်း တိုးလာပါတယ်။ လေထုထဲက ကာဗွန်ဓာတ်ငွေ့တွေကို မီးသင့်ကျောက်တွေထဲထည့်သွင်းနေတဲ့ Carbfix ရဲ့ နည်းပညာတွေအကြောင်း ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာနန်းလောင်ဝ်က တင်ပြထားပါတယ်။
၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဥတုရာသီပြောင်းလဲမှုနဲ့ပတ်သက်လို့ ဆိုးရွားပြင်းထန်လာတဲ့ သဘာဝဘေးဒဏ်တွေ၊ သူ့ရဲ့သက်ရောက်မှုတွေနဲ့ အတူ အပြုသဘော ဆောင်တဲ့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်တွေကို အနှစ်ချုပ် တင်ပြပါမယ်။ နန်းလောင်ဝ်နဲ့ ကိုဝင်းခန့်မောင်တို့ စုစည်းတင်ဆက်ထားပါတယ်။
၂ နှစ်ကြာလာတဲ့ ယူကရိန်းစစ်ပွဲမှာ ငြိမ်းချမ်းရေးရောင်ခြည်မမြင်ရသေးသလို အာဖရိကတိုက်တချို့နေရာမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုတွေကြောင့်မတည်မငြိမ်ဖြစ်နေပြီး ဆူဒန်နဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာလည်း စစ်ပွဲသစ်တွေကြောင့် လူတွေ ထိခိုက်သေဆုံးနေကြရပေမဲ့ ကုလက အဲဒါတွေကို အဆုံးသတ်သွားအောင် အနည်းအကျဥ်းသာဆောင်ရွက်နိုင်ပါတယ်။
အေမရိကန်အရှေ့ကမ်းရိုးတန်းပေါ်က မြို့သစ်တခုဟာဟာရီကိန်းမုန်တိုင်းတွေ၊ ရေကြီးရေလျှံမှုနဲ့ ပင်လယ်ရေမြင့်တက်တာမျိုးလိုသဘာဝဘေးဒဏ်တွေကို အံတုဖို့ ပုံစံချ ဆောက်လုပ်ထားပါတယ်။ သဘာဝဘေးဒဏ်တွေကို ကြံ့ကြံ့ခံဖို့ပြင်ဆင်ထားတဲ့ Babcock Ranch မြို့အကြောင်း ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ်က တင်ပြထားပါတယ်။
"တိုက်ပွဲဖြစ်ပြီးကတည်းက စကစတွေ ထွက်ပြေးသွားကြတယ်။ တချို့အလောင်းတွေနဲ့ လက်နက်တွေတော့ ကျန်ခဲ့တယ်။ ပြည်သူတွေက မြို့ထဲကိုဝင်လာလို့ အဆင်မပြေသေးဘူး။ ခမ်းပတ်မြို့ထဲကို အချိန်မရွေး စကစရဲ့ လေယာဉ်ဗုံးလာချနိုင်တယ်ပေါ့နော်။ ဒီ့အတွက်တော့ ထပ်ပြီး အချိန်ယူရအုံးမယ်။" (ခမ်းပတ်အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန်ရှိသူ)
လူသားတွေအပါအဝင် ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲတို့ ရှင်သန်ရပ်တည်ရေးအတွက် အရေးကြီးလှတဲ့ သမိုင်းဝင်သဘောတူညီမှုတရပ်ကို ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဥတုရာသီညီလာခံ COP28 မှာ ရရှိခဲ့ပါတယ်၊။
ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲတို့ ရှင်သန်ရပ်တည်ရေးအတွက် အရေးကြီးလှတဲ့ သမိုင်းဝင်သဘောတူညီမှုတရပ်ကို ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဥတုရာသီညီလာခံ COP28 မှာရရှိခဲ့ပါတယ်၊။ ကမ္ဘာ့အပူချိန်ကျဆင်းလာအောင်ရုပ်ကြွင်းလောင်စာတွေကို လျှော့ချသွားဖို့ဆိုတဲ့ သဘောတူညီမှုပါ။ ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ်က တင်ပြထားပါတယ်။
"သေဒဏ်ကျတဲ့သူ၊ တသက်တကျွန်းကျတဲ့သူတွေကိုမပေးဘူး။ နှစ်၂၀ အထက် နှစ် ၃၀ အထက် တွေ့ခွင့်မပေးဘူး။ ထောင်ဝင်စာပဲ ပို့ခွင့်ရတယ်။ ထောင်ဝင်စာပို့တာတောင် သူ့ယောက်ကျား သန်းခေါင်စာရင်းမဝင်တဲ့အတွက် ဒေါ်နန်းခင်ထွေးမြင့် ညီမပဲ ထောင်ဝင်စာပို့ခွင့်ရတာ။ ကျန်းမာရေးတော့ကောင်းပါတယ်။" (နန်းခင်ထွေးမြင့်မိသားစုနဲ့နီးစပ်သူ)
တာချီလိတ်မြို့အဝင်နားမှက 'ဝ' ပြင်ပဆက်ဆံရေးရုံးစိုက်ရာ အနီးပတ်ဝန်းကျင်မှာရှိတဲ့ အွန်လိုင်းငွေလိမ်ဂိုဏ်းတွေကို ဒီရက်ပိုင်းထဲမှာ ဆက်တိုက်ဖမ်းဆီးနေပြီး ဒီလိုဖမ်းဆီးတာမှာ တရုတ်ရဲတွေကိုယ်တိုင် ဝင်ရောက်ဖမ်းဆီးနေကြောင်း ဒေသခံ အနီးပတ်ဝန်းကျင်မှာနေထိုင်တဲ့ တာချီလိတ်ဒေသခံတဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး-CNF နဲ့ ဒေသခံ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး-PDF ပူးပေါင်းတပ်တွေနဲ့ စစ်ကောင်စီတို့ ရင်ဆိုင်တိုက်ပွဲတွေကနေ အိမ်နီးချင်း အိန္ဒိယနိုင်ငံဘက်ကို ထွက်ပြေးကြတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်သား အယောက် ၇၀ ကျော်ကို မီဇိုရမ်ကနေ မြန်မာနိုင်ငံဘက်ပြန်ပို့လိုက်တယ်လို့ အိန္ဒိယဒေသတွင်း တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
အမေရိကန်နိုင်ငံမှာကျင်းပတဲ့ အာရှပစိဖိတ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ APEC ညီလာခံမှာတော့ ဇီဝဂေဟစနစ်ထိန်းသိမ်းရေး၊ သန့်ရှင်းစွမ်းအင်ထုတ်ယူရေးအပါအဝင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိစ္စရပ်တွေမှာပူးပါင်းဆောင်ရွက်ကြဖို့တာဝန်ရှိသူတွေ အလေးထားဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ ဥတုရာသီနဲ့ အနာဂတ်ကမ္ဘာ အစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ်က တင်ပြထားပါတယ်။
ချင်းပြည်နယ် ဖလမ်းခရိုင် ရိခေါဒါရ်မြို့က စစ်တပ်စခန်းကို ချင်းကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွေက တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး စစ်တပ်က လေကြောင်းကတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ရိခေါဒါရ်မြို့က ဒေသခံတွေ အိန္ဒိယဘက်ကို ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်နေကြရပါတယ်။
သဘာဝဘေးဒဏ်တွေကြောင့် ကလေးသန်းနဲ့ချီ နေရပ်ပြောင်းရွှေ့ နေရပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂနဲ့ကမ္ဘာ့မိုး လေဝသအဖွဲတို့ကလည်း ဖန်လုံအိမ်ဓာတ်ငွေ့ထုတ်လွှတ်မှု နဲ့သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပြောင်းလဲမှုရဲ့ အကျိုးဆက်တွေအသေးစိတ် အစီရင်ခံစာထုတ်ပြန်ခဲ့ကြတာပါ။ ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ် မှာနန်းလောင်ဝ်က တင်ပြထားပါတယ်။
ကမ္ဘာကြီးပိုမိုပူနွေးလာတာကိုထိန်းချုပ်နိုင်အောင် ရုပ်ကြွင်းလောင်စာနေရာမှာ သန့်ရှင်းစွမ်းအင်နဲ့ အစားထိုးဖို့ နိုင်ငံစုံကြိုးပမ်းနေချိန် အာရှတိုက်မှာသဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ပြောင်းလဲမှု ထိန်းချုပ်နိုင်မယ့် အဖြေတွေရှိနေတယ်လို့ကျွမ်းကျင်သူတွေကပြောပါတယ်။ ဥတုရာသီနဲ့အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ်ကတင်ပြထားပါတယ်။
"ကျနော်တို့လည်း ကူညီရေးအပိုင်းမှာ အခက်အခဲတွေ ရှိလာတယ်။ ဆန်သယ်လို့မရဘူး ဆိုတော့လေ သူတို့ (စစ်ဘေးရှောင်) လည်း အစားအသောက် အဆင်မပြေဘူး ဖြစ်နေတာပေါ့။"(စစ်ဘေးရှောင်ကူညီသူ)
ကမ္ဘာတဝန်းကမသန်စွမ်းသူတွေ သဘာဝဘေးဒဏ်တွေရင်ဆိုင်နိုင်ဖို့ အစိုးရပိုင်းက ကြိုတင်ပြင်ဆင်ပေးဖို့ပျက်ကွက်နေတာကို ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ဆန်းစစ်မှုတွေမှာတွေ့ရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက မသန်စွမ်းသူတွေအနေနဲ့ သဘာဝဘေး ဘယ်လို ရင်ဆိုင်နေကြပါသလဲ၊ ဥတုရာသီနဲ့ အနာဂတ်ကမ္ဘာအစီအစဥ်မှာ နန်းလောင်ဝ်က မေးမြန်းတင်ပြထားပါတယ်။
နောက်ထပ်ကြည့်ရှုရန်
